مجله گردشگری

حدود پنج کيلومتري شرق تبريز در روستاي کرگج از دهستان باسْمَنج برج آجري بلندي وجود دارد که به برج خلعت پوشان معروف  است. اين ساختمان از آثار دوران صفوي مي‌باشد و در دوره‌ی قاجار نيز در اين بنا خلعت اعطائي پادشاهان ايران بر دوش فرمانداران و خدمت‌گزاران محل انداخته مي‌شد. اين برج داراي شانزده پهلو و سه طبقه است.

خانه حیدرزاده عمارت تاریخی واقع در منطقه‌ی مقصودیه شهر تبریز است که در سمت جنوب ساختمان شهرداری تبریز قرار دارد. هیچ سندِ تاریخی مبنی بر زمان احداث این خانه در دست نیست اما تحقیقات نشان می‌دهند که این خانه در حدود سال ۱۸۷۰ توسط حاجی حبیب لک ساخته شده است. بنا در سال ۱۳۷۸ شمسی در فهرست میراث ملی ایران با شماره ۲۵۲۴ به ثبت رسید. خانه حیدرزاده ۹۰۰ مترمربع مساحت دارد و دارای دو طبقه می‌باشد. این خانه دو حیاط اندرونی و بیرونی دارد که توسط ساختمان از یکدیگر جدا شده‌اند.

خانه‌ی بهنام یکی از ساختمان‌های تاریخی شهر تبریز است که در اواخر دوران زندیان و اوایل دوران قاجار به عنوان یک خانه‌ی مسکونی ساخته شده است. در زمان پادشاهی ناصرالدین شاه قاجار، این خانه نوسازی و با نقاشی‌هایی تزیین شد. ساختار کلی بنا شامل یک ساختمان اصلی، به عنوان ساختمان قشلاقی و یک ساختمان کوچک به عنوان ساختمان ییلاقی است. مانند بسیاری از خانه‌های قدیمی ایرانی، این خانه دارای دو حیاط اندرونی و بیرونی است.

شادآباد در 10 کیلومتری غرب تبریز و در دهستان باسمنج قرار دارد. در حال حاضر گورستان از طريق یکی از منشعبات مسیر اصلی اتوبان تهران–تبریز قابل دسترسی می‌باشد. در سرتاسر گورستان مقابری وجود دارد که حاصل صناعت هنرمندان مسلمان قرون هفتم الی نهم ه.ق می‌باشد. مجموعه مقابر سنگی روستای شادآباد را می‌توان در قالب گنجینه‌ای از مواد فرهنگی کهنی معرفی کرد که تا کنون به علت دوری از انظار شهروندان و محدودیت تردد و دسترسی به محوطه‌ی گورستان، ناشناخته و مغفول مانده‌اند. شیوه‌ی ایجاد مقابر بدین گونه بوده است که پس از حفر زمین به عمق تقریبی دو متر جهت ایجاد اتاقک تدفینی، دیوارهای اطراف اتاقک را با سنگ و ملات آهک کار کرده و پس از قرار دادن فرد متوفی در حالت چمباتمه وی را با هدایای فراوان به خاک می‌سپردند.

شیخ شهاب الدین محمود اهری از عرفای معروف قرن هفتم و هشتم هجری قمری بوده است. بنای این بقعه منسوب به شاه عباس اول صفوی است. ساخت حصار خشتی و گلی محوطه را نیز به امیرتیمور گورکان نسبت داده‌اند. این بنا در اواخر قرن دوزادهم هجری قمری توسط مصطفی‌قلی خان، حاکم منطقه مورد مرمت قرار گرفته است. مولف کتاب آثار باستانی آذربایجان، شیخ شهاب الدین را از نوادگان شیخ شهاب الدین سهروردی معرفی کرده که نسب او به ابوبکر، خلیفه‌ی اول می‌رسد. بنای فعلی بقعه منسوب به دوره‌ی صفویان است.

روستای کردشت از توابع شهرستان جلفا در استان آذربایجان شرقی از نظر استراتژیکی نقش مهمی در تاریخ ایران ایفا کرده و شاهد رشادت‌های ایرانیان در جنگ‌های ایران و روسیه در دوره‌ی قاجار بوده است. علاوه بر این، عباس میرزا، ولیعهد قاجار، این منطقه را به‌عنوان پایگاه خود در برابر ارتش روس انتخاب کرد و به مقابله با تجاوز آن‌ها پرداخت. بر اساس متون تاریخی این مجموعه به دستور وی در همین دوران بنا شد و دارای ۸ عمارت تاریخی است که از معروف‌ترین آن‌ها می‌توان به حمام و قلعه کردشت اشاره کرد. حمام کردشت در زمان سلطنت شاه عباس صفوی و به دستور وی احداث گردید. این بنا در دوره‌ی صفویه حمام خانی بود و فقط پادشاهان حق استفاده از آن را داشتند ولی پس از دوره‌ی صفویه و در آغاز دوره‌ی قاجاریه، این بنا به دستور پادشاه وقت "آقا محمدخان قاجار" تغییراتی را به خود دید و برای استفاده‌ی عموم مردم دایر گردید. آهک‌ بری‌های موجود در این بنا شایان اهمیت و توجه خاصی است.

طی دوره‌ی ایلخانی به جهت ایجاد ارتباط بین خانات محلی در سرتاسر امپراطوری با خان مرکزی، سیستم پستی تأثیرگذاری تحت عنوان "یام" ابداع شد که شامل تعویض چاپارهای تازه‌ نفس در ایستگاه‌هایی به فاصله‌ی مشخص از یکدیگر بود. وجود اسب‌های تازه‌ نفس در این ایستگاه‌ها چنین امکانی را فراهم می‌آورد تا فرد حامی پیغام مسافت قریب به 300 کیلومتر را در یک روز طی کند. سیستم یام در سه سطح مختلف آماده‌ی ارائه خدمات بود؛ در سطح دوم، پیام‌ها توسط افرا پیاده منتقل می‌شد. در سطح اول، انتقال پیام توسط افردا سواره بر اسب صورت می‌گرفت که بسته به میزان مسافت طی شده در مکان‌هایی توقف و استراحت می‌کردند.

گنبد غفاریه در شمال‌غربی شهر مراغه و در کنار رودخانه‌ی صوفی‌چای قرار گرفته ‌است. از نظر نوع نقشه به طور کلی شبیه به مقبره‌های برجی قدیمی‌ترِ مراغه است و از نظر فرم ساخت و نغول‌های سطوح دیوار بسیار شبیه به گنبد سرخ می‌باشد. آندره گدار یک جفت چوب چوگان را که در تزئینات این بنا دیده می‌شود، نشان خانوادگی امیر شمس‌الدین قره سنقر می‌داند که در زمان ابوسعید حاکم ناحیه‌ی مراغه بوده است.

عبادتگاه اسرارآمیز زیرزمینی که طبق شواهد باستان‌شناسی تاریخ اولیه‌ی آن مربوط به دوران اشکانیان در ایران می‌باشد در 12 کیلومتری رصدخانه‌ی مراغه قرار دارد. این معبد به عنوان کهن‌ترین معبد مهرپرستی در ایران شناخته شده است. مهرپرستی از مذاهبی می‌باشد که قبل از زرتشتی‌گری در ایران رایج بوده است و میترا که خدایی در قالب آفتاب می‌باشد مورد پرستش مردم سرزمین‌های مختلف از هند تا اروپا بوده است. در مهرپرستی اعتقاد بر این است که میترا الهه‌ای است که در داخل غار متولد شده است، بنابراین، پرستش مهر در هر غاری که نشانه‌ای از آن باشد رایج بوده است.

با انتخاب آذربایجان به پایتختی حکومت ایلخانی در دوره‌ی آباقا و پس از آن در دوره‌ی غازان، ساخت بناهايی برای رشد پايتخت جديد جهان اسلام- تبریز- ضروری شمرده می شد تا جائی كه نياز به مكان‌يابی يك منطقه‌ی پرتوان زيستی همانند "شام" غير قابل اجتناب می نمود.