حمل‌ونقل در تاجیکستان، با توجه به طبیعت کوهستانی و جاده‌های پرپیچ ‌و خم این کشور، یکی از موضوعات مهم برای مسافران است. از وسایل نقلیه عمومی مانند مینی‌بوس‌ها (ماشروتکا) و تاکسی‌های اشتراکی در شهرهای بزرگی چون دوشنبه و خجند تا پروازهای داخلی به مناطق دورافتاده مانند خاروغ، گزینه‌های مختلفی برای جابه‌جایی وجود دارد. با این حال، به‌دلیل کمبود راه‌آهن و شرایط بعضاً دشوار جاده‌ای، برنامه‌ریزی دقیق برای سفر زمینی ضروری است. آشنایی با سیستم حمل‌ونقل محلی و صبر کافی، به شما کمک می‌کند تا از سفر در این کشور زیبا لذت ببرید.

اطلاعات عمومی حمل و نقل
شیوه اصلی حمل و نقل: زمین‌های تاجیکستان پیچیده است و شبکه حمل و نقل آن به خوبی توسعه یافته است و سفر در داخل کشور را هم ماجراجویانه و هم چالش برانگیز می‌کند. رایج‌ترین راه برای رفت و آمد، اتوبوس و تاکسی اشتراکی است. اتوبوس‌ها معمولاً با برنامه‌های ثابت بین شهرهای بزرگ، به ویژه در دوشنبه و مناطق جنوبی، حرکت می‌کنند. تاکسی‌های اشتراکی طیف وسیع‌تری از مسیرها، از جمله مسیرهای کم‌جمعیت‌تر را پوشش می‌دهند. این وسایل نقلیه معمولاً فقط زمانی حرکت می‌کنند که همه صندلی‌ها پر باشند، اما مسافرانی که عجله دارند می‌توانند برای سرعت بخشیدن به حرکت، هزینه صندلی‌های خالی را  بپردازند. 

پروازهای داخلی: پروازهای داخلی در تاجیکستان سریع‌تر هستند، به خصوص بین دوشنبه و خجند، و بین دوشنبه و خاروغ. با این حال، این پروازها به شدت به شرایط آب و هوایی وابسته هستند، به خصوص در زمستان، که منجر به لغو مکرر پروازها می‌شود.
سفر با قطار: سفر با قطار در تاجیکستان محدود است. راه‌آهن در تاجیکستان، با وجود محدودیت‌های جغرافیایی و چالش‌های ناشی از طبیعت کوهستانی این کشور، شبکه‌ای کوچک اما در حال توسعه است. بیشتر خطوط ریلی موجود در دوران شوروی ساخته شده‌اند و عمدتاً مناطق شمالی، از جمله شهرهای دوشنبه، خجند و کان بادام را به ازبکستان و دیگر کشورهای همسایه متصل می‌کنند. این خطوط نقش مهمی در حمل‌ونقل بار و مسافر، به‌ویژه در تجارت منطقه‌ای، ایفا می‌کنند. با این حال، به‌دلیل نبود راه‌آهن در بسیاری از مناطق مرکزی و شرقی تاجیکستان، سفر ریلی در این کشور هنوز به‌اندازه‌ی حمل‌ونقل جاده‌ای رایج نیست.  
اگرچه دولت تاجیکستان در سال‌های اخیر تلاش‌هایی برای گسترش شبکه‌ی ریلی انجام داده، اما پروژه‌هایی مانند اتصال دوشنبه به کولاب و حتی برنامه‌های بلندمدت برای وصل شدن به چین، هنوز در مراحل اولیه هستند. برای مسافران، سفر با قطار می‌تواند تجربه‌ای متفاوت و کم‌هزینه باشد، اما باید محدودیت‌ها و زمان‌بندی‌های نامنظم را در نظر گرفت. در مجموع، راه‌آهن تاجیکستان اگرچه گسترده نیست، اما برای کسانی که مایل‌اند بخشی از سفر خود را روی ریل تجربه کنند، گزینه‌ای جذاب محسوب می‌شود.

رانندگی در تاجیکستان
قوانین راهنمایی و رانندگی: هنگام رانندگی در تاجیکستان، باید به شدت از قوانین راهنمایی و رانندگی پیروی کنید و برای بازرسی‌های پلیس آماده باشید. محدودیت سرعت در شهرها ۶۰ کیلومتر در ساعت، در مناطق حومه شهر ۹۰ کیلومتر در ساعت و در بزرگراه‌ها ۱۱۰ کیلومتر در ساعت است. توجه به این نکته مهم است که جاده‌ها، به خصوص در خارج از شهرها، می‌توانند ناهموار باشند و باید با احتیاط رانندگی کنید و مراقب علائم مین مرزی باشید.
مدارک و بیمه: اگر با وسیله نقلیه شخصی خود رانندگی می‌کنید، باید مدارک و بیمه لازم را داشته باشید. طبق قانون راهنمایی و رانندگی، وسایل نقلیه بدون بیمه  اجازه تردد در جاده‌ها را ندارند.
بررسی‌های پلیس: پلیس ممکن است شما را برای بررسی مدارک و وسیله نقلیه‌تان متوقف کند. اگر وسیله نقلیه شما دارای نقص یا خطر باشد، یا اگر معاینه فنی سالانه را با موفقیت پشت سر نگذاشته باشد، پلیس حق دارد پلاک خودرو را بردارد. 

حمل و نقل عمومی
اتوبوس‌ها و مینی‌بوس‌ها: اتوبوس‌ها و مینی‌بوس‌ها (ماشروتکاها) حمل و نقل عمومی اصلی در تاجیکستان هستند. آنها نسبتاً ارزان هستند و طیف وسیعی از مسیرها را پوشش می‌دهند. با این حال، برنامه‌ها ممکن است خیلی سختگیرانه نباشند و وسایل نقلیه گاهی اوقات می‌توانند شلوغ باشند.
تاکسی‌ها: تاکسی‌ها راهی راحت برای سفر درون شهری هستند. معمولاً می‌توانید تاکسی‌ها را در ایستگاه‌های تاکسی تعیین‌شده پیدا کنید یا در خیابان آنها را صدا بزنید. توصیه می‌شود قبل از سوار شدن به تاکسی، در مورد کرایه توافق کنید. 

گذرگاه‌های مرزی و سفرهای بین‌المللی
مرزهای زمینی: تاجیکستان با ازبکستان، قرقیزستان، چین و افغانستان مرز مشترک دارد. گذرگاه‌های اصلی مرزی زمینی با ازبکستان و قرقیزستان هستند. هنگام سفر زمینی به کشورهای همسایه، باید مدارک مسافرتی و ویزای لازم را داشته  باشید.
سفر هوایی: فرودگاه‌های بین‌المللی اصلی تاجیکستان فرودگاه دوشنبه، فرودگاه خجند و فرودگاه کولاب هستند. پروازهای بین‌المللی منظمی به کشورهایی مانند روسیه، قزاقستان، قرقیزستان، ترکیه، آلمان، ایران، امارات متحده عربی و چین (دوشنبه - اورومچی، پروازهای چارتر، نامنظم) وجود دارد. 

نکات ایمنی
امنیت شخصی: اگرچه میزان کلی جرم و جنایت در تاجیکستان نسبتاً پایین است، اما جرایم کوچکی مانند سرقت و جیب‌بری هنوز هم ممکن است رخ دهد. مهم است که وسایل خود را ایمن نگه دارید و در مکان‌های شلوغ احتیاط کنید.
ایمنی ترافیک: زیرساخت‌های ترافیکی در تاجیکستان هنوز در حال توسعه است و تصادفات رانندگی می‌تواند رخ دهد. چه در حال رانندگی باشید و چه از وسایل نقلیه عمومی استفاده کنید، همیشه باید به ایمنی ترافیک توجه داشته باشید و قوانین را رعایت کنید. با رعایت این نکات حمل و نقل، می‌توانید تجربه سفری روان‌تر و ایمن‌تر در تاجیکستان داشته باشید.