مسجد سلطاناحمد که بهدلیل کاشیکاریهای آبیرنگش به "مسجد آبی" شهرت دارد، یکی از برجستهترین آثار معماری دوره عثمانی در استانبول محسوب میشود. این بنای تاریخی در سال ۱۶۱۶ میلادی به دستور سلطان احمد اول و توسط معمار سدافکار محمدآقا، شاگرد برجسته معمار سنان، ساخته شد. موقعیت استثنایی مسجد در منطقه تاریخی سلطاناحمد، در مجاورت میدان هیپودروم و روبروی موزه ایاصوفیه، بر اهمیت آن افزوده است.
وجه تسمیه مسجد آبی به استفاده گسترده از بیش از ۲۰ هزار قطعه کاشی سرامیک آبیرنگ ایزنیک در تزئینات داخلی بازمیگردد. این کاشیها با نقوش اسلیمی، گلهای لاله و میخک و آیات قرآنی تزئین شدهاند. در نور روز، بازتاب نور خورشید از میان ۲۶۰ پنجره رنگی، فضایی روحانگیز در داخل مسجد ایجاد میکند. شبها نیز نورپردازی ویژه مسجد، انعکاسی آبی بر آبهای دریای مرمره پدید میآورد.
از نظر معماری، این بنا ترکیبی هنرمندانه از عناصر اسلامی و بیزانسی است. گنبد اصلی با ارتفاع ۴۳ متر و قطر ۲۳٫۵ متر بر چهار پایه عظیم موسوم به "فیلپا" استوار شده است. شش مناره باریک و بلند مسجد که در آن زمان جنجالبرانگیز بودند (چون تنها مسجدالحرام در مکه شش مناره داشت)، بعدها با اضافه شدن مناره هفتم به حرم مکی این مشکل رفع شد. منارهها با ۱۶ شرفه (بالکن) نمادی از جایگاه سلطان احمد به عنوان شانزدهمین پادشاه عثمانی هستند.
فضای داخلی مسجد با کاشیهای ایزنیک، نقوش گیاهی و خوشنویسیهای استاد سیدقاسم غباری تزئین شده است. محراب مرمری سفید با سنگهای قیمتی و منبر مزین به طلاکاری از دیگر عناصر چشمنواز هستند. لوسترهای بزرگ و فرشهای دستباف قرمز رنگ بر شکوه فضا افزودهاند. در طبقه بالا، گالری مخصوص سلطان با پنجرههای مشبک قرار دارد که او میتوانست بدون دیده شدن نماز را رهبری کند.
حیاط وسیع مسجد با ابعاد تقریبی ۶۴×۷۲ متر، یکی از بزرگترین حیاطهای مساجد عثمانی است. در مرکز آن حوض ششضلعی وضو قرار دارد که در گذشته از سیستم آبرسانی باستانی والنس استفاده میکرد. رواقهای اطراف حیاط با ۳۰ گنبد کوچک پوشیده شدهاند. در گوشه شمال شرقی، موزه فرشهای تاریخی مسجد واقع شده که نمونههایی نادر از فرشهای دوره عثمانی را نمایش میدهد.
ساخت این مسجد در دوره افول قدرت عثمانی (۱۶۰۹-۱۶۱۶) صورت گرفت. سلطان احمد که در ۱۹ سالگی به تخت نشسته بود، پس از شکست در جنگ با صفویان و از دست دادن قفقاز، تصمیم به ساخت بنایی یادمانی گرفت. هزینه ساخت که از خزانه دولت تأمین شد، باعث انتقاداتی شد، اما مسجد نهایتاً به نماد مقاومت عثمانی تبدیل گردید.
برای بازدید از مسجد سلطاناحمد باید به نکاتی توجه داشت:
- ساعات بازدید: هر روز از ۹ صبح تا یک ساعت قبل از غروب آفتاب (به جز اوقات نماز)
- زمانهای ممنوعیت بازدید: ۹۰ دقیقه در هر نوبت نماز (بهویژه نماز جمعه)
- هزینه ورود: رایگان (اما کمکهای داوطلبانه پذیرفته میشود)
- پوشش مناسب: برای زنان روسری و لباس بلند، برای مردان شلوار بلند ضروری است
- بهترین زمان بازدید: صبح زود یا عصر برای جلوگیری از شلوغی |
امروزه این مسجد یکی از پربازدیدترین جاذبههای استانبول است که سالانه بیش از ۱۰ میلیون گردشگر را جذب میکند. نزدیکی آن به دیگر آثار تاریخی مانند ایاصوفیه، کاخ توپکاپی و cisterna basilica، آن را به نقطه شروع ایدهآلی برای گشتهای تاریخی تبدیل کرده است.
در طول سال، مراسم خاصی در مسجد برگزار میشود:
- مراسم ویژه در شبهای قدر
- جشنهای میلاد پیامبر
- نمایش نور و صدا در تابستانها
- برنامههای خیریه در ماه رمضان
مسجد سلطاناحمد در سال ۱۹۸۵ بههمراه دیگر آثار تاریخی استانبول در فهرست میراث جهانی یونسکو ثبت شد. پروژههای مرمتی اخیر شامل:
- بازسازی کاشیها در سال ۲۰۱۹
- نوسازی سیستم نورپردازی در ۲۰۲۱
- مقاومسازی در برابر زلزله در ۲۰۲۲
این بنای تاریخی نهتنها نماد هنر اسلامی، بلکه گواهی بر تمدن چندفرهنگی استانبول است. معماری آن الهامبخش بسیاری از مساجد معاصر در سراسر جهان بوده و همچنان بهعنوان فعالترین مسجد تاریخی استانبول، میزبان نمازگزاران و گردشگران از سراسر جهان است. ترکیب هنر، تاریخ و معنویت در این مکان، تجربهای فراموشنشدنی برای هر بازدیدکننده ایجاد میکند.

دیدگاه خود را بنویسید