دهانه غلامان، شهر باستانی و مدفون شده در زیر شن‌های روان، در استان سیستان و بلوچستان، 42 کیلومتری زابل واقع شده است. این شهر با قدمت هخامنشی، در سال 1339 کشف و توسط باستان‌شناسان ایتالیایی حفاری شد. بقایای این شهر تاریخی شامل معبد، محله‌های مسکونی، خیابان، آبراهه و بخش‌های نظامی و صنعتی است. گنبدی بودن سقف‌ها، این شهر را از دیگر بناهای هخامنشی متمایز می‌کند. کانال آبی شهر را به دو بخش اشراف و مردم عادی تقسیم می‌کند. توجه به مذهب و آئین‌های نیایش در این شهر مشهود است و برخی مورخین آن را با شهر زرک یا زرنگ، پایتخت ایالت زرنکای در دوران هخامنشیان، همسان می‌دانند.

دوران هخامنشیان:

در دوران هخامنشیان، زرنج به عنوان یکی از ساتراپی‌های (واحدهای حکومتی) مهم این امپراطوری شناخته می‌شد. داریوش بزرگ، خشایارشا و اردشیر اول هخامنشی در کتیبه‌های خود از زرنج به عنوان پایتخت سیستان نام برده‌اند.

دوران اشکانیان و ساسانیان:

در دوران اشکانیان و ساسانیان، زرنج همچنان به عنوان پایتخت سیستان باقی ماند. در این دوره، شهر به دلیل موقعیت استراتژیک خود در مسیر جاده ابریشم، به یک مرکز تجاری مهم تبدیل شد.

دوران اسلام:

پس از فتح ایران توسط مسلمانان، زرنج به عنوان یکی از مراکز مهم اسلامی در شرق ایران شناخته شد. در این دوره، شهر به دلیل موقعیت مذهبی خود به عنوان مقصد بسیاری از زائران و علما تبدیل شد.

دوران مغول:

در دوران مغول، زرنج مانند بسیاری از دیگر شهرهای ایران، مورد حمله و ویرانی قرار گرفت. اما پس از مدتی، شهر دوباره بازسازی و مرمت شد.

دوران صفویان:

در دوران صفویان، زرنج به عنوان یکی از مراکز مهم حکومتی و نظامی در شرق ایران شناخته می‌شد. شاه عباس صفوی توجه ویژه‌ای به این شهر داشت و آن را به عنوان یکی از مقرهای فرماندهی خود در منطقه مورد استفاده قرار می‌داد.

دوران قاجار:

در دوران قاجار، زرنج به تدریج از رونق افتاد و از اهمیت آن کاسته شد. در این دوره، شهر به دلیل سیل و زلزله‌های متعدد، آسیب‌های بسیاری دید.

کاوش‌های باستان‌شناسی:

کاوش‌های باستان‌شناسی در دهانه غلامان از سال 1310 توسط هیئت‌های فرانسوی و ایرانی آغاز شد. در این کاوش‌ها، آثار و بقایای بسیاری از دوران هخامنشیان تا دوران قاجار کشف شد.

وضعیت فعلی:

دهانه غلامان در حال حاضر به عنوان یکی از مهم‌ترین محوطه‌های باستانی ایران شناخته می‌شود. این محوطه در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده و تحت حفاظت سازمان میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان سیستان و بلوچستان قرار دارد.

نکاتی برای بازدید:

• برای بازدید از دهانه غلامان، می‌توانید از تورهای گردشگری یا راهنمایان محلی استفاده کنید.
• بهترین زمان برای بازدید از دهانه غلامان، فصل‌های پاییز و زمستان است.
• در هنگام بازدید از دهانه غلامان، به حفظ و نگهداری آثار باستانی توجه کنید.

برچسب‌ها: #دهانه_غلامان #زابل #سیستان #تاریخ #باستان‌شناسی #گردشگری