تاریخی
گنبد جبلیه
/post-335گنبد جَبَلیه که «گنبد گنج»، «گنبد گبری» و «جبل‌سنگ» نیز نامیده میشود، یادگاری از دوران سلجوقی در بخش شرقی شهر کرمان است. گفته میشود که نامیده شدن این گنبد به جبل‌سنگ به دنبال کاربرد فراوان سنگ در ساخت این سازه بوده است. نوشته شده که کاربرد گنبد جبلیه آرامگاهی بوده است و با آیین زرتشت و دوران شاهنشاهی ساسانی پیوندی داشته که در نام گنبد گبری نیز دیده میشود.
گنبد هارونیه
/post-334گنبد هارونیه در شهر توس، به فاصله 25 کیلومتری شمالغربی مشهد و 600 متری آرامگاه فردوسی قرار گرفته است که آن را کهنترین بنای بر جای مانده در شهر توس میدانند. جایی شبیه به مقبره یا خانقاه که یادگاری است از قرن هشتم هجری قمری. هارونیه را به «امام محمد غزالی» نسبت میدهند چرا که در کنار این بنا، سنگ سیاهی به عنوان یادبود امام محمد غزالی از عرفای سده پنجم و ششم هجری به چشم میخورد.
قلعه والی
/post-333قلعه والی ایلام یکی از بناهای زیبای دوران قاجار در دشت میان کوهی ایلام و در بالای تپه چگا میرک (در محله‌ای به نام حسین‌آباد فیلی) در سال ۱۳۲۶ هجری قمری در زمینی به بزرگی ۲۵۰۰ مترمربع به دستور (غلام رضا خان والی) ساخته شده است. بعد از این که ساخت قلعه والی به پایان رسید، غلام رضا خان دستور داد تا کتیبه‌ای به طول ۱۸۰ سانتی‌متر به خط نستعلیق حکاکی و سپس بر بالای ورودی شرقی بنا نصب شود، ولی در جریان جنگ تحمیلی این کتیبه سقوط کرد و هم‌اکنون نیز در بخش دیگری از قلعه نگهداری میشود. در ضلع شمالی قلعه‌ی والی، قسمت شاه‌نشین آن قرار دارد که بسیار بزرگ‌تر از بقیه اتاق‌های قلعه است.
موزه هفت تپه
/post-332شوش از قدیمی‌ترین سکونت‌گاه‌های دنیا به‌شمار می‌رود و با آثار جهانی مثل معبد چغازنبیل و کاخ آپادانا زبانزد جهانیان است. از جاذبه‌های باستانی شوش، محوطه هفت‌تپه است، محوطه‌ای که در آن موزه‌ای دیدنی به همین نام وجود دارد. در فصل دوم حفاری هفت‌تپه با توجه به کثرت و اهمیت آثار به‌دست‌آمده نیاز به ساخت موزه‌ای محلی در جوار محوطه‌ی تاریخی مطرح شد که که کارکرد این مرکز پژوهشی را داشته باشد. به این ترتیب عملیات ساختمانی موزه در یک طبقه در بهار سال 1349 آغاز و با اتمام عملیات موزه در اردیبهشت ماه سال 1352 افتتاح شد. با شروع جنگ تحمیلی در سال 1359 این موزه تعطیل شد و بخشی از اشیای آن به تهران انتقال یافت. پس از انجام تعمیرات موزه حدود ۲۰ سال بعد در اسفند ماه سال 1380 این مکان به‌عنوان موزه ونمایشگاه آثار مطالعاتی پروژه‌های هفت تپه وچغازنبیل مجدداً بازگشایی شد.
کاخ موزه گرگان
/post-331کاخ موزه گرگان که از مراکز فرهنگی شهر گرگان، مرکز استان گلستان، به شمار می رود تاريخ و فرهنگ اين منطقه باستاني را روايت ميكند. کاخ موزه در محوطه ی پارک شهر (کتابخانه‌ی سابق) واقع در مرکز شهر گرگان، یکی از ۱۲ کاخ خانواده پهلوی در کشور و محل اقامت این خانواده در منطقه شمال کشور در كنار مجموعه ای از ساختمانهای اداری از جمله شهرداری، ثبت احوال، مدرسه ايرانشهر و اداره ی پست گرگان بنا شد.
مسجد جامع مرند
/post-330مسجد جامع مرند در مرکز شهر مرند واقع شده است. مطابق کتیبه‌ی موجود در گنبدخانه به تاریخ 485 ه.ق، این بنا قدیمی‌ترین و سالم‌ترین شاهد معماری تاریخ‌دار در شمال‌غرب ایران می‌باشد. طبق کتیبه‌ی محراب مسجد، این بنا در سال 731 ه.ق در زمان سلطنت ابوسعید بهادرخان با اختصاص مالیاتی که از سرزمین‌های غیر مسلمان دریافت می‌شد مرمت و توسعه یافته است. ویلبر پیرامون این بنا می‌نویسد: « اول اتاق گنبدخانه با پلان مربع با سه ورودی در اطراف، در دوره‌ی سلجوقیان ساخته شده است.
مزارات بیلانکو
/post-329بیلانکوه یا ولیانکوه از محلات تاریخی شهر تبریز است. شهرت این محله به "بیلانکوه" را به وجود مدفن اکابر، اولیاء و عرفای تبریز در آن منسوب می‌کنند. مزارات بیلانکوه همواره از اهمیت خاصی برخوردار بوده است. مرقد و مزار بزرگانی چون "اخی سعدالدین" (عارف نامدار قرن ششم هجری)، "کمال‌الدین مسعود خجندی" (شاعر و عارف قرن هشتم هجری)، "کمال‌الدین بهزاد هراتی" (نگارگر بزرگ قرن دهم) و جز آن در این محله واقع شده‌اند. با توجه به بررسی‌های صورت گرفته به نظر می‌رسد بیلانکوه محله‌ای با قدمت قریب به یک هزار سال می‌باشد.
ربع رشیدی
/post-328مجموعه‌ی ابواب‌البری ربع رشیدی در شمال‌شرق شهر تبریز قرار دارد که هسته‌ی اولیه‌ی آن در اوایل قرن نهم هجری در اوج دوران طلایی حکومت ایلخانان مغول به دست وزیر مدبر، خواجه رشیدالدین فضل‌الله همدانی ساخته شده است. پس از رشیدالدین این مجموعه‌ی عظیم شهری ویران و غارت شد و در دوران وزارت فرزندش خواجه محمد دوباره مرمت و احیا گردید.
عمارت تومانیانس وینق
/post-327عمارت تومانیانس روستای وینق نام اثری تاریخی به جای مانده از دوران قاجار است که در غرب روستای وینق بر فراز تپه‌ای سنگی قرار دارد. این بنا توسط سرکیس تومانیانس ارمنی ساخته شده و به همین دلیل ویژگی‌های یک اثر ایرانی، اسلامی را ندارد و به سبک عمارت‌های قرن نوزدهم اروپا و روسیه می‌باشد.
کاروانسرای خواجه نظر
/post-326کاروانسرای خواجه نظر در شهرستان جلفا و در مجاورت رودخانه‌ی ارس و پل ضیاء‌الملک واقع شده است. چنین به نظر می‌رسد که همراستا با اقدامات شاه عباس اول در راستای احداث و تعمیر 999 کاروانسرا در مرزهای ایران، این بنا توسط خواجه نظر احداث شده است.