در غرب شهر کاشان در منطقهای کوهستانی چند آبادی نزدیک به هم وجود دارد که به نام اردهال خوانده میشود. مرکز این آبادیها مشهد اردهال است و مردم آن را "مشهد قالی" نیز میخوانند. این مکان را از آنرو مشهد مین امند که محل شهادت یکی از امامزادگان شیعه است. مراسم قالی شویان یکی از مراسم های آیینی با قدمتی نزدیک به یک هزارسال است که در فهرست میراث فرهنگی و معنوی یونسکو به ثبت رسیده است. این مراسم معروف به «جمعه قالی»، در واقع آیینِ نمایشِ نمادینِ واقعهی شهادت، تشییع و خاکسپاری امامزاده سلطان علی است که هر ساله توسط اهالی فین کاشان و روستای خاوهی اردهال برگزار می شود.
این امامزاده نامش "علی" و فرزند امام محمدباقر علیهالسلام پیشوای پنجم شیعیان است و مردم او را شاهزاده سلطان علی مینامند. شاهزاده سلطان علی در سدهی دوم هجری در مشهد اردهال زندگی میکرده و سرانجام در همین محل کشته شده و در بالای تپهایی به خاک سپرده شده است. داستان شهادت از این قرار است کهدر اوايل قرن دوم هجري، امام محمد باقر (ع)، پنجمین امام شيعيان، به دعوت اهالي فين و کاشان، فرزندش علی را براي تبليغ دين اسلام و ارشاد مردم به اين منطقه فرستاد، اما وی هدستور حاکم وقت به شهادت رسید. منطقهی دره ازناوه، معروف به قتلگاه، یکی از مکان‌های مقدس و معنوی در چهار کیلومتری حرم مطهر این بزرگوار است که ایشان و یارانش در آنجا به شهادت رسیدند. پس از شهادت سلطان علی، اهالی فین که از حامیان و دعوت‌کنندگان آن حضرت به این منطقه بودند، جنازهی ایشان را در قالی پیچیده، بر دوش کشیده و با سلاح‌هایی در دست به نبرد با کفار مشغول شدند. عده ای نیز دشمنان را از اطراف جنازه پراکنده می‌کردند تا دیگر یاران آنان بتوانند قالی غرق در خون را به نهر آبی برسانند، شست‌وشو دهند و بنا به روایات ایشان را برای خاکسپاری غسل دهند. این مراسم در واقع نمادی از شستن خون علی بن محمد باقر به شمار می‌رود. هر ساله در جمعهی دوم مهرماه، معمولا بين هفتهی دوم و سوم (نزديک ترين هفته به 17 مهر) در یكی از روزهای میان نهم تا پانزدهم مهرماه، آیینی مذهبی در این مکان برگزار میشود. در این مراسم حوالی ظهر مردم فینِ کاشان به همراه مردمی که برای شرکت در این مراسم به این منطقه آمدهاند در صحن امامزاده گرد هم میآیند؛ نخست در وصف خوبیهای شاهزاده سلطان علی و داستان کشتهشدنش سخرانی میشود، سپس چند تن از بزرگان فین داخل آستانهی امامزاده میشوند و قالی مخصوصی را که میگویند پیکر شاهزاده را درآن پیچیده و شستهاند، لوله کرده و به سمت جوی قالیشویی که در نزدیکی مقبره است میروند تا قالی را به صورت نمادین بشویند. قالی کِشان را گروه بزرگی از مردم که چوب و چماق به دست دارند از همه جهات احاطه میکنند و با تکان دادن چوب و چماقهایشان در هوا با صدای بلند میگویند: حسین، حسین، حسین... پس از شست و شو با تشریفات خاصی دوباره قالی را به داخل صحن صفا آورده و تحویل معتمدان خاوه و خادمان امامزاده می دهند. در انتها پس از چندین بار دور زدن در اطراف صحن و سینهزنی در صحن فینی ها مراسم خاتمه می یابد. از برنامه های جانبی مراسم قالیشویان، احداث بازاری به مدت یک هفته تا ده روز در کنار بقعه ی امامزاده سلطان علی است که به اعتقاد مردم و زائران آن منطقه خرید از آن باعث خیر و برکت می شود
این آیین تنها مراسم مذهبی ایران است که منطبق بر تاریخ شمسی برگزار میشود. رسم شستن قالی به آن رنگ ملی-ایرانی داده است برخی بر این باورند برگزاری این مراسم در مهرگان ارتباط تنگاتنگی با داستان سیاوش و یا آیین ستایش و نیایش تشتر ( ایزد باران) و طلب باران بوده است؛ این احتمال وجود دارد که پیش از دفن سلطان علی در این محل یکی از نیایشگاههای باستانی تشتر دایر بوده است. و پس از ورود اسلام به ایران و اتفاقات پیشآمده بر امامزاده علی مراسم به شکل اسلامی برگزار شده است. به تاریخ 1390 شمسی (2012میلادی) مراسم قالیشویان اردهال در فهرست میراث فرهنگی و معنوی بشر یونسکو به ثبت رسید.
دیدگاه خود را بنویسید