بازار تهران هزارتویی اعجاب بر‎انگیز است؛ گویی شهری خیالی و قدیمی است پر از پیچ و خم، با دالان‏‌هایی تودر تو و ناشناخته‏ هایی که هر کدام انگار دری به دنیای دیگرند. بازار تهران انگار نه در دل پایتخت که در جایی جدا از مکان و زمان می‎روید و باید نه تنها به هدف خرید، که با چشم‎هایی جست‌وجوگر و با نگاهی متفاوت به این مجموعه تاریخی منحصر به فرد رفت.

«محلِ خرید خواندن بازار» کوچک شمردن آن است؛ بازار شهرفرنگی است با تاریخی چندصد ساله، فرهنگی متمایز و دنیایی مخصوص به خود که در عمر طولانی خود، نه تنها در اقتصاد که در سیاست و تحولات مهم تاریخی کشور، خصوصا در دوران مشروطه نقشی اساسی بر عهده داشته است.

بازارها در معماری و شهرسازی شهرهای ایران اهمیتی بسیار دارند و هنوز هم در سراسر ایران با وجود، تولد مراکز خرید مدرن، بازارهای سنتی یکی از ارکان اساسی اقتصاد هر شهر هستند؛ اما بازار تهران نه تنها نقشی اساسی در تامین کالاهای پایتخت که نقشی اساسی در مبادله کالا در کلِ کشور بازی می‌کند.

هسته اولیه شکل‎گیری «بازار تهران» به دوران صفویه برمی‌گردد، اما شاهان قاجاری نقش اساسی در توسعه و اهمیت بخشیدن به این بازار داشتند. بازاری که هنوز هم بعد از این همه سال، اگرچه خسته و کمی فرسوده، اما زنده و سرپاست و هنوز دارد نفس می‏‌کشد.

بازار تهران، بزرگ و تودرتو است و  اگر بخواهید همه آن را ببینید، باید روزها و روزها در کوچه‏‌هایش پیاده ‏روی کنید، اما برای درک حس این فضای متفاوت می‎توانید از مکان‌‏های شاخص آن بازدید کنید و خاطره‏‌ی متفاوتی از آن برای خود بسازید.

بازار حس عجیبی دارد، تلفیقی از سنت و مدرنیته، از گذشته و آینده در بازار موج می‎زند. دالان‏ها، راسته‌‏ها و تیمچه‏‌ها معماری و سبکی قدیمی دارند، اما حجره‌‏هایی که در گذشته بیشتر محل فروش کالاهای سنتی و ساده بوده‌‏اند؛ حالا لبریز از کالاهای مدرن و وارداتی ‏اند. البته فضای عجیب بازار، بیرون از آن شروع می‌‏شود؛ خیابان پانزده خرداد به سمت بازار، سنگفرش است و هیچ خودرویی به این محدوده وارد نمی‎شود؛ اما این محدوده وسایل نقلیه خاص خود را دارد؛ قطاری بلند و قرمز رنگ و همچنین چندین درشکه‏ با اسب‏‌های چالاک و صدای خاص خود، وظیفه جا به جا کردن مسافران را بر عهده دارند که هم می‏‌خواهند زودتر به ورودی بازار برسند و هم تفریح کنند.

 تقریبا تمام سراهای بازار بزرگ تهران، بسیار قدیمی و تاریخی هستند و بیشتر مغازه‏‌های بازار هم وقفی‏‎اند و برای نمونه «سرای جمهوری» بعد از چهارسوق از طرف خاندان مظفرالدین شاه وقف شده و هنوز نوه‌ شاه آنجا دفتری از آن خود دارد. از دیگر سراهای قدیمی‎تر بازار می‏‌توان به «سرای حاجب‏ الدوله» اشاره کرد که حالا بیشتر محل فروش بلورجات و لوازم خانه است. همچنین «بازار مسقف تهران»، «سرای حاج حسن» و یا «سرای حاج قاسم» نزدیک مولوی اشاره کرد (که متاسفانه در حال تخریب است) از دیگر سراهای تاریخی بازار است. تنها دیوار باقی مانده از دوره صفوی در بازار هم در «سرای ماشاالله» پشت بازارچه خیام است که هنوز بخش‏‌های اندکی از آن باقی مانده است. «مسجد شاه» که اکنون در حال مرمت است، «مسجدعبدالله خان» و کافه کنارش به نام «کافه میرزا عبدالله» که کوچکترین کافه بازار است، از دیدنی‌‏های منحصر به فرد بازار است.

بازار تهران در مرکز شهر قرار دارد و از شمال به خیابان 15 خرداد، از جنوب به خیابان مولوی، از شرق به خیابان سیروس و از غرب به خیابان خیام می‌‏رسد. اما بهترین راه برای رفتن به بازار استفاده از مترو و رفتن از سمت خیابان پانزده خرداد است؛ ایستگاه مترو پانزده خرداد دقیقا در ابتدای محوطه بازار قرار دارد. البته از میدان انقلاب هم می‎توانید با تاکسی‏‌های خطی به خیابان پانزده خرداد و بازار بروید.

در اطراف بازار تهران فضا برای پارک خودرو وجود ندارد و بهتر است با وسایل حمل و نقل عمومی به بازار بروید، در بازار تقریبا هرچه بخواهید می ‏توانید پیدا کنید و از «شیرمرغ تا جان آدمیزاد» در بازار پیدا می ‏شود و اصولا قیمت پایین‎تری هم دارد و برای همین محل مجبوبی برای خرید جهیزیه عروس است و بسیاری از برندهای لوازم خانگی دربازار شعبه دارند؛ طلا و جواهرات، ساعت، لباس، پوشاک، ادویه، آجیل، اسباب‏ بازی، لوازم‏ التحریر و تقریبا هرچیزی که به ذهنتان خطور کند را در بازار می‌‏توانید پیدا کنید.

البته هدف خیلی‌‏ها از دیدن بازار نه خرید و نه سیاحت است، چشیدن طعم رستوران‏‌های بازار بسیاری را روانه این مجموعه تاریخی می‌کند؛ از میان غذاهایی که در بازار پیدا می‌شود دیزی مقام اول محبوبیت را دارد و بعد از آن کباب. البته بسیاری هم ترجیح می‎دهند در بازار خوراکی‌‏های فصل را امتحان کنند. یخ در بهشت، شربت خاکشیر، آبمیوه‏‌های متنوع، پسته تازه، چاقالی در بهار و تابستان، لبو، چغندر و شلغم و سیب‏زمینی و تخم مرغ در پاییز و زمستان جزو خوراکی‏‌های محبوب بازار است.

اگر وقت داشتید می‎توایند از مجموعه کاخ گلستان در میدان ارگ هم دیدن کنید.

بیشتر بخش‌‏های بازار سرپوشیده‎اند تا سرمای زمستان و گرمای تابستان به هزارتوی بازار راه نداشته باشد، بنابراین در هر فصلی می ‏توانید از بازار دیدن کنید، اما اسفند روزهای بسیار شلوغی برای بازار است و اگر هدف شما از دیدن بازار صرفا خرید نیست و بیشتر می‏‌خواهید سیاحت کنید این روزها را برای گشت و گذار انتخاب نکنید. بازار جمعه ‏ها تعطیل است و پنجشنبه‏ ها از ظهر به بعد به حالت نیمه‏ تعطیل در می‏ آید و اصولا روزهای پنجشنبه هم بازار حسابی شلوغ است. اوج کار بازار هم بین ساعت 9 صبح تا 5 بعد از ظهر است و قبل و بعد از این زمان بیشتر مغازه ‏های بازار تعطیل هستند.