اگر از کسانی هستید که قصد رفتن به یزد را دارید، این نکته را به خاطر بسپارید که گرچه یزد، دیدنی های ناتمام بسیار زیادی دارد که شاید برای دیدن همه آنها مجبور باشید چند بار دیگر به این شهر سفر کنید، اما بازدید از جاذبه هایی که در خارج از محدوده جغرافیایی شهر قرار دارند را نباید فراموش نکنید.

یزد از دیرباز به عنوان مرکز «زرتشتیان» ایران شناخته می شود و همین باعث شده بیش از هر شهر دیگری در ایران عناصر دین زرتشتی در یزد نمایان باشد. از آتشکده ها گرفته تا دخمه ها و زیارتگاه های این آیین باستانی در گوشه گوشه یزد و سایر شهرهای اطرافش به وفور می توان یافت. چرا که چیزی نزدیک به 6 هزار نفر از 30 هزار زرتشتی ایران در این استان زندگی می کنند.

یکی از این زیارتگاه‌ها که دارای ارزش بسیار زیادی برای پیروان آیین زرتشت می باشد، آتشگاه یا زیارتگاه نارستانه است. نارستانه را در گویش های زرتشتی «پیرناسون» یا «نارسونه» هم می نامند، اما در گویش عموم مردم یزد به همان عنوان «نارستانه» یا «پیر نارستانه» مشهور است.

این زیارتگاه یکی از معابد مورد احترام زرتشتیان جهان است، به گونه ای که هر سال زرتشتیان ایران و کشورهای مختلف جهان از دوم تا ششم تیرماه ( روز سپندار مزد تا روز آذر) در این مکان گرد هم می آیند و به اجرای آیین های مذهبی می پردازند.

به علت مراجعه و اقامت چند روزه زرتشتیان در این زیارتگاه به غیر از بنای اصلی چندین و چند اقامتگاه ساده با معماری مخصوص مناطق کویری و از مصالح رایج ساحته شده است، تا زایرین بتوانند در آنها ساکن شوند. لازم به ذکر است اقامت در این اقامتگاه ها صرفا منوط به هماهنگی با شورای زرتشتیان نارستانه و خاص زرتشتیان است.

آتشگاه نارستانه در دل یک دره جای گرفته است که نشان دهنده هوشمندی سازندگان اولیه آن دارد. چرا که در خنکای سایه های دایمی سنگ ها خیلی راحت می توان تابستان های کویری یزد را از سر گذراند. در ابتدای مسیر دسترسی به بنای اصلی زیارتگاه که آتشی دایمی در آن افروخته است، بندی ساخته شده تا آب های حاصل از بارش را ذخیره و از آن برای آبیاری باغی زیبا که در مجاورت مجموعه قراردارند استفاده کنند. البته طی سالیان اخیر به ناچار نسبت به حفر چاه و نصب پمپ جهت مصارف زیارتگاه اقدام کرده اند.

روایت های متعددی در خصوص خاستگاه زمانی این زیارتگاه وجود دارد. یکی از این روایت ها که رایج تر هم می باشد این است که: زمانی که در اواخر حکومت ساسانیان به ایران حمله شد، کتایون( همسر یزدگرد) با پسرش اردشیر به کوه های حاشیه یزد فرار کرد و پنهان شد. در باور زرتشتیان زیارتگاه نارستانه همان مکانی است که کتایون را برای همیشه در خود جای داده است. بعد از استقرار دوران طاهریان، اردشیر که به همراه مادرش به نارستانه گریخته بود با چوپان یا شکارچی دیدار می کند و او را ترغیب می کند که این زیارتگاه را بنا نهد. ازآن روی ساخت بنای اصلی را به دوران طاهریان مربوط می دانند. البته بنای فعلی آتشکده نارستانه به زمان قاجاریه برمی گردد، که طی سالیان اخیر هم چندین بار مورد بازسازی و مرمت قرار گرفته است.

شما می توانید حتی در صورت نبودن نگهبان با حفظ احترام از داخل آتشکده نیز بازدید کنید. آتشکده ای که دیوارهای یک طرف آن همان صخره های طبیعی است. در داخل آتشکده درخت «مورد»ی رشد کرده و شاخه های آن بدون اینکه قطع یا هرس شوند از پنجره ها بیرون رفته که منظره جالبی ایجاد کرده است.

 بازدید از اماکن مذهبی ادیان دیگر به غیر از اینکه واجد ارزش‌های تاریخی است، از جنبه های مهم گردشگری مردم شناسانه است و شما را با جلوه‌های متفاوتی از فرهنگ و تمدن شهرها آشنا می‌سازد.

زیارتگاه در 31 کیلومتری شهر یزد، در ارتفاعات میان یزد و خرانق در پشت کوه دربید واقع شده است. گرچه برای رسیدن به نارستانه باید از میان محل تخلیه نخاله های ساختمانی شهر یزد عبور کنید، اما مقصد زیبایی انتظار شما را می کشد. از آنجایی که بخش اصلی مسیر دسترسی خاکی است، حتما با خودروی مناسب و ترجیحا راهنمای محلی( یا استفاده از نقشه های آنلاین) عازم منطقه شوید.

یادتان نرود که این مکان، برای پیروان آیین زرتشت مقدس است. پس احترام به آیین ها و ارزش های آنان را فراموش نکنید. وقتی به داخل آتشکده می روید حتما کفش خود را بیرون از آنجا در بیاورید و با پای برهنه یا با پوشیدن دمپایی هایی که در آنجا قرار دارد، وارد شوید. چادر زدن و اقامت در دره و اطراف زیارتگاه ممنوع است. پس به بازدیدی بسنده کنید و شب را در جای دیگری از این سرزمین زیبا به سر کنید.

بهترین زمان برای بازدید از نارستانه، بهار و پاییز است.