بازار اردبیل یادگاری از دوران سلجوقی و سده ششم هجری قمری است. این مجموعه که یکی از بازارهای ثبت شده در فهرست آثار ملی ایران شمرده می شود، در میانه شهر اردبیل جای دارد.
کالبد این بازار در میانه 6 کوی بنیادین شهر اردبیل جای داشته است؛ «تابار»، «اوچدکان»، «پیر عبدالملک»، «گازران»، «سرچشمه» و «عالی قاپو». بافت شهری اردبیل پیر، و بازار محور بوده است. شش بخش پیرامون آن، از آرامگاه شیخ صفی و میدان عالی قاپو تا تپه جمعه مسجد، از جنوب باختری به شمال خاوری، به گونه ای ترازمند گسترش می یافته است.
اردبیل، در تاریخ ایران کم و بیش یکی از شهرهای بزرگ شمال باختری بوده است اما این شهر در دوران صفوی و سده های هفتم و هشتم، در پی پیوند بازرگانی با روسیه از بیشترین رونق خود برخوردار بوده است. این رونق در دوران افشاریه و زندیه نیز پا بر جا بوده است. سازه بنیادین بازار اردبیل بیشتر نتیجه بازسازی هایی از دوران صفویه و زندیه بوده است که روی سازه سلجوقی بنا شده است. با گسترش شهر و خیابان کشیها از پایان دوران قاجار به بعد، امروزه کالبد تاریخی این بازار از میان رفته است و آنچه برجای مانده نیز پیوندی با بافت دیرینه شهری اردبیل ندارد، دست‌کم به آن گونه که در گذشته داشته است.
در تاریخ نگاری ها، بازار اردبیل هم چون چلیپایی بازنمود یافته که مسجدی در میانه آن جای داشته است. ساختار این بازار بزرگ از بخش های سرپوشیده و سرباز درست شده و از آجرکاری، کاربندی، تاقهای سقفی، تاقنماهای کناری، ستون بندی، تويزه ها، گنبدها و ترفندهایی اینچنین بهره دارد. پهنای تاق نماها کم و بیش 3 متر و ستبرای پایه تاقها کمتر از یک متر است.
جدای از حمام و مسجد، بخش بنیادین بازار اردبیل چهارسوقی است به نام قیصریه که میدانچه ای به پهنای 12 متر است. در بلندای 13 متری آن گنبد بر روی 12 پایه با 12 تاق جناغی فراز شده است. قیصریه 4 راهروی بازارچه ای دارد.
درون و بیرون بازار بزرگ اردبیل راسته ها، تیمچه ها، سراها و بازارهای کوچکتری جای داشته است همچون بازار بقالان، قصابان، خراطان، سراجان، چاقو فروشان، كلاه دوزان، پير عبدالملك، كفاشـان، غلامان، زرگران، پنبه فروشان، مسگران، آهنگران، خشكبار، گلشن، وكيل، زنجيرلو، حاج احمد، حاج شكر، مجيديه، امام جمعه و دوگچي. همچنین یک سنگ نوشته که شاید نام و نشانی از سازنده بازار داشته است در درگاه شمال خاوری قرار دارد که متاسفانه خوانا نیست و اطلاعاتی به دست نمی‌دهد.
دیدگاه خود را بنویسید