با انتخاب آذربایجان به پایتختی حکومت ایلخانی در دوره‌ی آباقا و پس از آن در دوره‌ی غازان، ساخت بناهايی برای رشد پايتخت جديد جهان اسلام- تبریز- ضروری شمرده می شد تا جائی كه نياز به مكان‌يابی يك منطقه‌ی پرتوان زيستی همانند "شام" غير قابل اجتناب می نمود.

فضل‌الله همدانی می‌نویسد« و درخارج شهر و در جانبِ غربي تبريز در موضع "شام" خويشتن [غازان خان] طرح كشيده و آن را بنا نهاده است». غازانيه به هنگامي شكل مي‌گيرد كه نظام شهری كشور در جهت تمركزگرايي در حال تحول است. از طرفي شرايط دشوار و نامناسب حاصل از عواقب جنگ، موجب سرعت در روند مهاجرت روستائيان به شهرها شده بود. از این‌رو تمركز بالاي جمعيت و امكانات شهري در مراکز شهري بزرگ، ضمن از بين رفتن نظام متعادل سلسله مراتب شهری، از مهم‌ترين مشكلات شهرهای اسلامی قبل از دوره‌ی ايلخانان است. شكل­گيری شهرك غازانيه در تبريز از نخستين چالش­های شهرسازی قرون ميانه‌ی ایران است؛ چراكه ضمن توزيع امكانات و عوامل جاذب جمعیت شهری در اين شهرك، انگيزه استقرار در آن افزايش و زمینه‌ی رشد جمعيت در تبريز [پایتخت جهان اسلام] فراهم گشته است.