در گوشه و کنار شهر اصفهان، در اطراف و اکنافش برجهایی است که در نظر اول به چشم بیننده شبیه برج مراقبت ویژه یا قلعه به نظر میرسند اما اینها همان برجهای کبوترخانه هستند. «لیدی شیل» در کتاب خاطراتش در مورد این برجها مینویسد: "اصفهان برای کبوتران در حکم ارض موعود است. برای این کار نیز محلهای مخصوص به شکل برجهای مرتفع به رنگ سفید ساختهاند که در سراسر ایالت پراکنده است و از آن‌ها بیشتر از هر بنای دیگری مواظبت میکنند"
یکی از این ایالتهایی که لیدی شیل درباره‌اش میگوید «ولاشان» است. ولاشان روستایی در شهرستان خمینی‌شهرِ اصفهان است که 15 کیلومتر با استان اصفهان فاصله دارد. مجموعهای 20 عددی از برجهای کبوتر را میتوانید در خمینی‌شهر ببینید که از این 20 برج، 12 برج آن در روستای ولاشان قرار دارد.
کبوترخانههای ولاشان که از زمان قاجار به بعد ساخته شده برجهای مدوری هستند که از آجر و خشت و گل تشکیل شدهاند. مصالح به کار رفته دمای داخل بنا را چنان تنظیم میکند که باعث میشود تابستانهای خنک و زمستانهای گرمی داشته باشد و همین امر برجها را در تمام فصول سال مکانی امن برای زیست کبوتران می‌کرده است. تمام سطوح این برج در داخل از بالا تا پائین دارای سوراخهایی است که آشیانه کبوتران محسوب میشود. علاوه بر این سطوح، داخل بنا دارای پلههای مارپیچی است که در اصل راهی برای رفتن به سقف و انجام تعمیرات است. در پایین هر برج دری قرار دارد برای خارج کردن فضولات کبوتران که سالی یکبار باز میشده و در بقیه فصول سال با خشت میبستند.
نوع ساخت این بنا از شاهکارهای معماری ایرانیان است. شیوه معماری آن بهگونهای است که هم هنگام زلزله و هم پرواز دسته جمعی کبوتران که گاهی به 25 هزار میرسید کمترین آسیب را ببیند. همچنین برای جلوگیری از شکار کبوتران توسط پرندگانی چون قوش، جغد و کلاغ این بنا طوری طراحی شده است که این پرندگانِ بزرگ نمی‌توانستند به حریم آن‌ها وارد شوند و از این جهت زندگیشان همواره همراه با آرامش بوده است. همچنین تزئینات آجری گچی که در داخل و خارج بنا وجود داشت علاوه بر زیبایی که به این برج میداد باعث می‌شد سطحی ناهموار ایجاد کند تا مارها و خزندگان خطرناک قادر به نفوذ در این مکان نباشند.
مردم، ارباب و یا حاکم از فضولات این کبوترها برای مصارف کشاورزی استفاده میکردند و در واقع کودی برای قوت زمین کشاورزی بود. این کبوترخانهها حکم کارخانه کودسازی برای مردم کشاورز این منطقه را داشت، در نتیجه از اهمیت زیادی برخوردار بود. وجود این تعداد از کبوترخانه در این روستا نشان از شغل غالب مردم دارد که کشاورزی بوده است.
برجهای کبوترخانه هنوز در روستای ولاشان وجود دارد و تعداد کمی از آن‌ها کارکرد خودشان را حفظ کردهاند اما بیشترشان به علت بیتوجهی رو به ویرانی است.
این روستا با این تعداد کفترخانه یا همان برج کبوترخانه میتواند یکی از منطقههای مهم گردشگری باشد که هم گردشگران زیادی را به خود جلب کند و هم منبع درآمد خوبی برای ساکنین روستا باشد.
دیدگاه خود را بنویسید