درّه رامیت از 45 کیلومتری شمال‌ غربی دوشنبه شروع می‌شود. اين درّه با مناطق تفریحی پر‌ شمار و چشمه‌های آب‌گرم در مناطق پايينی و از جنگل‌ها و رودخانه‌های زیبا در مناطق بالايی، يكی از زيباترين و بكرترين مناطق تاجيكستان محسوب می‌شود. شما می‌توانید با نيم ساعت رانندگی از دوشنبه به سوی شهر وحدت به این درّه برسید. رودخانه‌ی کافرنهان 378 کیلومتر طول دارد. سرچشمه سمت چپ آن رودخانه ساربا، از یخ‌ها و پهنه‌های برفی قاراتگين شروع شده و سرچشمه سمت راست آن از رودخانه سردی ميانه ‌در محدوده حصار آغاز می‌شود.اين رودخانه در پایین شهر توس در جنوب تاجیکستان به رودخانه آمو‌ دریا می‌ریزد. رودخانه‌های ساربا و سردی‌ ميانه منابع را با یخ و برف آمیخته‌اند. بیشترین سطح جریان آب از ماه ارديبهشت تا تير می‌باشد. بستر رودخانه 40 تا 60 متر عرض دارد و پوشیده از سنگ و ریگ است. وجود بسیاری از گیاهان و حیوانات در درّه رامیت به علّت وجود این رودخانه‌هاست. پیچیدگی و ناهمواری زمین‌ها و تفاوت‌هايشان در ارتفاع باعث ایجاد تنوّع وضعیت آب‌ و‌ هوایی و در نتیجه زندگی گیاهی و خاک این درّه شده است.

دره راميت
 تفريح‌گاه‌هاي درّه راميت

همچنین در اینجا می‌توان تنوّع کم‌نظير آب‌و‌هوایی شیبِ کوه را در ارتفاع یکسان مشاهده کرد. برای مثال در بهار درست زمانی که شیب‌های سایه‌دار پوشیده از برف و صخره‌ها و درختان یخ‌زده است، چمن‌های سبز و زرد روشن با شادمانی راه خود را برای رسیدن به خاک گرم و شیب‌های آفتابی باز مي‌كنند. بهار از پایین یعنی درّه حصار جایی که هوا زودتر گرم شده است به این منطقه می‌آید. گیاهان از خواب زمستانی بیدار می‌شوند و از شیب‌های برفي و زمستان بالا و بالاتر می‌روند و بسیاری از حیوانات و پرندگان به دنبال آن تا مناطق برفی حرکت مي‌كنند. در اوايل زمستان و با رسیدن اوّلین موج سرما و بارش برف، ساکنین درّه از سفر خود باز می‌گردند. در ابتدا دسته‌های هوشیار کبک‌ها به پایین پرواز می‌کنند و خیلی زود پس از آنها گراز‌ها و بزهای‌وحشی و به نوبت درندگانی همچون گرگ‌ها و پلنگ‌ها که در مهاجرت فصلی شرکت داشتند از این منطقه کوچ مي‌كنند. این چرخه کوچ سالیانه فصول را همچون پاندول طبیعت کرده است.
در 50 کیلومتری شهر دوشنبه (25 کیلومتری وحدت)، در درّه رامیت و در ارتفاع 1150 متری از سطح دریا منطقه تفریحی به نام يَوراز[4] وجود دارد. این تفرّجگاه چشمه آب‌گرمی دارد که حاوی سیلیکات، بارون[5]، هیدروژن‌سولفیت[6] و رادون[7] است. آب این چشمه که در 2 کیلومتری آسایشگاه واقع است خواصّ دارویی دارد و برای درمان بیماری‌های سیستم عضلانی استخوانی، سیستم عصبی و پوست استفاده مي‌شود. 

ارتفاعات درّه راميت

روستای رامیت در 70 کیلومتری شهر دوشنبه و در تلاقی دو رودخانه ساربا و سردي‌ميانه، در ارتفاع 1200متری از سطح دریا واقع است. در طرف دیگر رودخانه، سدّ رامیت که در سال 1959 احداث شده با مساحتی بیش از 16000 هکتار برای حفاظت از طبیعت کوه‌های مرتفع و متوسط محدوده حصار آغاز می‌شود. این منطقه به دلیل جنگل‌هایش مشهور است. سراشیبی‌های كوه‌ها پر شده از درختان فان، سپیدار، بید، افرا، زیتون و توت. همچنین انواع درختان وحشی سیب، گلابی، گیلاس، آلو، سنجد، کیالگ، به، پسته، بادام، رز‌وحشی، سرو‌کوهی و حتّی سرو ‌زرد نیز در این منطقه موجود است. در بالای جنگل‌ها و در ارتفاعات بالا چمنزارهایی است که گل‌های لاله، زعفران، بنفشه‌کوهی، شقایق، خشخاش، میخک صد‌پر، زنبق و شمعدانی می‌روید. در نهرها و رودخانه‌های بی‌شماری نوعی قزل‌آلا به نام "شاه‌ماهی" شنا می‌کنند که همانند مارینکا و گربه‌ماهی ترکستانی است. اهالی بومی این نوع قزل آلا را "گل‌ماهی" می‌نامند. در اوایل پاییز این ماهی برای تولید مثل رودخانه را به سمت بالا تا نزدیکی قلّه برفی شنا می‌کند. بعضی اوقات می‌توان این شاه‌ماهی را مشاهده کرد که بر فراز آب می‌پرد، از آبشار بالا می‌رود، یا مانند مارها بر روی سنگ‌هایی می‌پرد که آب جاری ندارد و از آنها بالا می‌رود. این یک منظره فراموش نشدنی است.!
بیش از صدگونه پرنده در این منطقه وجود دارد. پس از بالا رفتن از شیب کوهستان و کمربند کوهستانی بالایی در میان صخره‌ها می‌توان یکی از شگفت‌انگیز‌ترین پرندگان درّه را دید. عقابی با پر‌های دم جدا از هم و پر‌هایی در زیر منقار. او بال‌های عظیمش را می‌گستراند و در ارتفاعی پایین چنان در آسمان شناور می‌ماند که انگار حدّ فاصل کوهستان را برای شکار خود دید می‌زند. 

يکی دیگر از پرندگان جالب کبک‌برفی‌هیمالیایی[8] است که گاهی از آن به عنوان پرنده برفی نیز یاد مي‌شود. پرنده‌ای آبي-خاکستری با خال‌های قهوه‌ای روشن و پر‌های خال‌دار دراز و موج‌دار در طرفین که تقریباً او را در میان خرده سنگ‌ها غیر قابل مشاهده می‌کند. تنوّع گونه‌های مختلف حیوانات نیز در این منطقه دیده مي‌شود. بعضی از آنان جز گونه‌های نایاب و در خطر انقراض طبقه‌بندی می‌شوند. در دهه‌ی 1960 اوّلین آهوی کوهی به نام خان‌گل (گل‌سلطنتی) که جدّ جمعيّت کوهی این گونه کم‌یاب محسوب می‌شود از منطقه گرم رود‌خانه وخش به این مکان آورده شد. بزهای وحشی سیبری و آسیای مرکزی نیز ساکن این ناحیه هستند. بزهای مسن‌تر دارای شاخ‌های شمشیری و شیار‌دار هستند که از آنها در برابر درندگان محافظت مي‌كند. با وارسی اندازه‌ی برآمدگی‌های گرد روی شاخ‌ها می‌توان سنّ او را تخمین زد. بدین صورت که باید نیمی از تعداد برآمدگی‌ها را به علاوه‌ی یک کرد تا سنّ او به دست آید. خرس‌قهوه‌ای موجودی عادی‌تر در این منطقه است. پنجه‌های او همانند دیگر خرس‌های قهوه‌ای سیاه نیست، بلکه سفید است. به همین دلیل او خرس پنجه سفید نام گرفته است. توت‌ها و آجیل‌ها در میان خوراکی لذیذ و محبوب این محدوده محسوب می‌گردند.

رودخانه پرآب و خروشان راميت
اماكن توريستي و تفريحي در كنار درّه راميت

حاکم واقعی کوه‌های مرتفع، پلنگ‌ وحشی ‌اونس است. گربه‌ای زیبا و عظیم با پنجه‌هایی قوی و دُمی زخیم به طول بدنش و همین طور حلقه‌های سیاه پرزدار و تقریباً خز سفیدی که با نقاط تیره‌تر نا‌چیز پوشانده شده است. به دلیل کمیابی این حیوان منحصر به فرد غیر قابل دسترس‌بودن محل سکونت او برای انسان‌ها و روش نسبتاً دنج او برای زیستن، هرکس این موجود را در محیط طبیعی خود ببیند باید خود را خوش شانس بداند.

منبع:کتاب دیار تاجیکان/گردآورنده: جواد عابد خراسانی