موقعیت مکانی و اهمیت
پل خداآفرین در نزدیکی روستای ساریجالو از توابع بخش منجوان شهرستان خداآفرین، در نقطه صفر مرزی ایران و جمهوری آذربایجان، بر روی رودخانه ارس واقع شده است. این پل که حلقه اتصال آذربایجان ایران به قفقاز است، از دیرباز نقشی مهم در تردد و تجارت بین دو منطقه داشته است.

مشخصات معماری
پل خداآفرین در واقع از دو پل مستقل تشکیل شده است:

  • پل اول: این پل که منسوب به دوره ساسانی است، 160 متر طول دارد که 120 متر آن متعلق به ایران و 40 متر آن متعلق به جمهوری آذربایجان است. این پل از 15 طاق جناغی و هلالی با ابعاد نامساوی تشکیل شده است. اتکای پایه طاق‌ها بر صخره‌های طبیعی بستر رودخانه ارس، علت عدم تساوی آنهاست. مصالح ساختمانی این پل سنگ‌های قلوه و لاشه در قسمت پایه‌ها و آجر در ساختمان طاق‌ها و ملات آن آهک و گچ است.
  • پل دوم: این پل که به پل شکسته معروف است، حدود 120 متر طول دارد و دارای 10 طاق است. این پل منسوب به دوره سلجوقی است و از سنگ تراشیده با ملات گچ و آهک ساخته شده است.

تاریخچه
قدمت پل اول خداآفرین به دوره ساسانی و حدود 1700 سال پیش می‌رسد. این پل در زمان خود از شاهکارهای مهندسی و معماری محسوب می‌شده است. پل دوم خداآفرین در دوره سلجوقی و حدود 900 سال پیش بر روی پایه‌های پل قدیمی ساسانی ساخته شده است.

جنگ و تخریب
پل خداآفرین در طول تاریخ بارها مورد هجوم و تخریب قرار گرفته است. در جنگ‌های ایران و روس در اوایل قرن نوزدهم، بخش‌هایی از پل اول تخریب شد. در سال 1337 نیز در پی احداث سد خداآفرین، قسمتی از پل اول در زیر آب غرق شد.

ثبت در فهرست آثار ملی
پل خداآفرین به عنوان یکی از ارزشمندترین بناهای تاریخی ایران، در سال 1310 در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.

اهمیت و جایگاه
پل خداآفرین به عنوان یک اثر تاریخی و فرهنگی، از نظر معماری، مهندسی، و موقعیت مکانی، از اهمیت بالایی برخوردار است. حفظ و نگهداری این پل ارزشمند، گامی مهم در حفظ هویت تاریخی و فرهنگی کشورمان خواهد بود.