در 35 کیلومتری مسیر فریمان به مشهد، در نقطه تلاقی شاهراه‌های مهم، شهر تاریخی سنگ بست با وسعت 13 هکتار خودنمایی می‌کند. موقعیت منحصر به فرد این شهر، رونق و آبادانی را در طول قرون و اعصار اسلامی برای آن به ارمغان آورده است.

سنگ بست مجموعه‌ای از بناهای عام‌المنفعه نظیر کاروانسرا، حمام، مسجد، بازار و بخش‌های مسکونی بوده و قدمت آن به حدود نيمه دوم قرن چهارم تا ششم هجری می‌رسد. پس از حمله مغول، این شهر توسعه یافت و با افزایش جمعیت، شهر جدید و بزرگ‌تری با طرحی مستطیل شکل احداث شد. رونق سنگ بست تا اواخر دوره صفوی ادامه داشت و روستای فعلی در جریان جابجایی آن از دوره افشاریه تا قاجار در مجاورت شهر تاریخی شکل گرفته است. کاوش‌های باستان‌شناسی اخیر، بخش‌هایی از مسجد شبستانی این شهر کهن را آشکار کرده است.

آرامگاه ارسلان جاذب: یادگار دوران غزنویان

تنها بنای آرامگاهی که در میان بقایای شهر تاریخی سنگ بست توجه گردشگران را جلب می‌کند، آرامگاه ارسلان جاذب، والی توس و سپهسالار خراسان در قرن چهارم هجری است. این بنا و مناره آجری مجاور آن، به عنوان کهن‌ترین آثار دوران اسلامی خراسان رضوی و تنها آثار بازمانده از دوره غزنویان در خاک ایران شناخته می‌شوند.

آرامگاه ارسلان جاذب به فرم چهارطاقی با چهار ورودی و به شکل گنبدخانه‌ای دو اشکوبه و تقریباً قرینه ساخته شده است. گنبد این بنا دو پوسته بوده که در حال حاضر فقط پوسته زیرین گنبد (آهیانه) باقی مانده است. کتیبه‌های رنگی و آجری، تزئینات رنگارنگ و... از مهم‌ترین شاخص‌های هنری این بنا محسوب می‌شوند.


مناره آجری سنگ بست: شاهدی بر عظمت معماری غزنوی

مناره آجری سنگ بست، تنها بخش باقی‌مانده از معماری عظيم کاروانسرای غزنوی ارسلان جاذب است و به عنوان کهن‌ترین مناره آجری ایران شناخته می‌شود. این سازه با 101 پله، دارای نمایی ساده با آجرهایی است که در ردیف‌های دوتایی و برجسته و با فواصل منظم بر روی یکدیگر چیده شده‌اند. مقرنس، کتیبه کوفی آجری و طرح‌های آجری دور تا دور تاج و میان بنا، از دیگر تزئینات این مناره باشکوه هستند.