گردشگری تاریخی فرهنگی

کارخانه کبریت توکلی در سال 1297 توسط حاج تقی توکلی در تبریز تاسیس شد. این کارخانه اولین کارخانه تولید کبریت در ایران بود و نقش مهمی در اشتغال‌زایی و رونق اقتصادی تبریز داشت. کارخانه توکلی در طول سال‌ها با فراز و نشیب‌های بسیاری روبرو بود، از جمله مصادره در سال 1357 و بازپس‌گیری در سال 1372. این کارخانه در حال حاضر نیز به عنوان یکی از قدیمی‌ترین و شناخته‌شده‌ترین برندهای کبریت در ایران به فعالیت خود ادامه می‌دهد.

بازار تاریخی خوی که در مرکز شهر خوی واقع شده است، از جمله بناهای تاریخی و جاذبه‌های گردشگری این شهر به شمار می‌رود. قدمت این بازار به دوره صفویان باز می‌گردد و در طول تاریخ، شاهد رویدادهای مهمی بوده است. با وجود اینکه کتیبه‌ای از شاه طهماسب در بازار کشف شده که قدمت آن را به دوره صفوی نسبت می‌دهد، احتمال می‌رود که بنای اولیه آن حتی قدیمی‌تر از این تاریخ باشد. این بازار در دوره‌های افشاریه، زندیه و قاجاریه نیز مورد مرمت، بازسازی و توسعه قرار گرفته و بخش‌های زیادی از آن به دستور عباس میرزای قاجار ساخته شده است.

گوردخمه دلیک داش در 6 کیلومتری جنوب غرب شهر سیه چشمه و در روستای دلیک داش واقع شده است. این گوردخمه در دل صخره‌ای آهکی به صورت دست‌کند ساخته شده و قدمت آن به هزاره اول قبل از میلاد و به دوران مادها باز می‌گردد. با توجه به نوع معماری و نقوش برجسته موجود در گوردخمه، می‌توان تاریخ ساخت آن را به دوران مادها (حدود 700 تا 550 قبل از میلاد) نسبت داد. این گوردخمه در دوره‌های بعد نیز مورد استفاده قرار گرفته و در آن تدفین‌هایی صورت گرفته است.

مقبره بداق سلطان در جنوب غربی شهر مهاباد و داخل قبرستان عمومی شهر قرار گرفته است. این قبرستان در محلی مرتفع‌تر از شهر واقع شده و به نظر می‌رسد در گذشته به عنوان مکانی خاص برای دفن بزرگان مورد استفاده قرار می‌گرفته است. مقبره بداق سلطان در میان قبرهای اهالی شهر محصور شده و دارای گنبد ساده و کم‌حجمی است که آن را از سایر قبرها متمایز می‌کند. این مقبره متعلق به یکی از سرداران شاه عباس صفوی به نام بداق سلطان است که در زمان حکومت خود، مهاباد (ساوجبلاغ) را به عنوان مقر حکمرانی خود انتخاب کرده بود.

مسجد جامع مهاباد، مشهور به "جامع یئنگی" یا "مسجد سرخ" در مرکز شهر مهاباد واقع شده و به عنوان یکی از مهم‌ترین مساجد و جاذبه‌های گردشگری استان کردستان شناخته می‌شود. مسجد جامع مهاباد در سال 1293 هجری شمسی به دستور "شیخ محمد مردوخ کردستانی" از علمای بنام منطقه و با کمک مالی مردم مهاباد ساخته شد. این مسجد در طول تاریخ خود بارها مورد مرمت و بازسازی قرار گرفته است.

پل "کسیان" یا "دوقوز گوز" (به معنی نه چشمه) در نزدیکی روستای کسیان در استان آذربایجان غربی و بر روی رودخانه آغ چای واقع شده است. این پل که قدمت آن به دوران صفویان باز می‌گردد، به عنوان یکی از جاذبه‌های گردشگری استان آذربایجان غربی شناخته می‌شود.

ساختمان قدیم شهرداری خوی، بنایی با معماری کم‌نظیر و دلنشین، در مرکز شهر خوی واقع شده است. این بنا که یادگاری از دوران پهلوی اول است، به عنوان یکی از جاذبه‌های گردشگری استان آذربایجان غربی شناخته می‌شود. بنای فعلی شهرداری خوی در سال 1312 هجری شمسی توسط استاد علی اکبر توانا، یکی از معماران بنام شهر خوی، در محل ساختمان قدیم شهرداری واقع در خیابان شهید صمدزاده (فعلی) احداث شد.

پل خاتون، نام یکی از پل‌های تاریخی ایران است که در دو کیلومتری شهر خوی در استان آذربایجان غربی و بر روی رودخانه قطور واقع شده است. این پل که قدمت آن به دوران سلجوقیان باز می‌گردد، به عنوان یکی از شاهکارهای معماری ایرانی و از جاذبه‌های گردشگری استان آذربایجان غربی شناخته می‌شود.

قلعه بسطام، دژی باشکوه و تاریخی در نزدیکی روستای بسطام در استان آذربایجان غربی است. این قلعه که قدمت آن به دوران اورارتوها (حدود 800 سال پیش از میلاد) باز می‌گردد، در طول تاریخ خود شاهد وقایع و رخدادهای بسیاری بوده و امروزه به عنوان یکی از جاذبه‌های گردشگری استان آذربایجان غربی شناخته می‌شود.

دهانه غلامان، نام بقایای شهر باستانی زرنج یا زرنگ، پایتخت سیستان در دوران هخامنشیان است که در نزدیکی شهر زابل امروزی واقع شده است. این شهر که قدمت آن به بیش از 2500 سال پیش می‌رسد، در طول تاریخ خود شاهد وقایع و رخدادهای بسیاری بوده و امروزه به عنوان یکی از مهم‌ترین محوطه‌های باستانی ایران شناخته می‌شود.