گردشگری تاریخی فرهنگی

تیمچه صرافیان آباده، بازمانده‌ای از دوران قاجار، در بافت قدیم شهر آباده (بازار کهنه) واقع شده است. این بنا که حدود 120 سال پیش توسط استاد رضا یزدی ساخته شده، در دو طبقه و با 36 حجره، محلی برای داد و ستد و تجارت بوده است. درب ورودی تیمچه از جنس چوب است که با ظرافت منبت‌کاری شده و دو کوبه دارد. کوبه سمت چپ مخصوص آقایان و کوبه سمت راست مخصوص خانم‌ها بوده است. سر درورودی بنا به صورت نیم دایره با اشکال شیر و گل و بوته گچکاری شده است.

پل خشتی نیاکو در استان مازندران، شهرستان سوادکوه، بخش مرکزی، دهستان راستوپی، روستای نیاکو واقع شده است. قدمت این پل به دوره صفوی (حدود 400 سال پیش) می‌رسد. پل خشتی نیاکو از نوع پل‌های آجری با طاق جناقی است. این پل دارای یک دهانه بزرگ و دو دهانه کوچک است. طول پل حدود 20 متر و عرض آن حدود 5 متر است.

خانه قدیری رشت در محله‌ی ساغریسازان رشت، در خیابان طالقانی، کوچه‌ی انصاری واقع شده است. این خانه که به "خانه‌ی وکیل" نیز معروف است، در سال 1280 هجری شمسی (1897 میلادی) در دوره قاجار توسط حاج محمدحسن قدیری، از ثروتمندان و تجار بنام رشت، بنا شده است.

گمرک بندرانزلی در سال 1275 هجری شمسی (1896 میلادی) در زمان پادشاهی مظفرالدین شاه قاجار و به دنبال انعقاد قرارداد ترکمانچای و گسترش روابط تجاری ایران با روسیه، در شهر بندرانزلی تأسیس شد. این گمرک در ابتدا به صورت یک اداره کوچک در ساحل دریا فعالیت می‌کرد، اما با افزایش حجم تجارت، به تدریج توسعه یافت و در سال 1311 هجری شمسی، ساختمان جدید گمرک در محل فعلی آن احداث شد.

پل خشتی لنگرود بر روی رودخانه لنگرود در شهر لنگرود استان گیلان واقع شده است. قدمت دقیق این پل مشخص نیست، اما برخی ساخت آن را به دوره ایلخانی نسبت می‌دهند. در تاریخ خانی، به وجود پل چوبی بر روی رودخانه لنگرود در سال 912 هجری قمری اشاره شده است که با نظر فوق منافات دارد.

میل امام، که در زبان محلی به صومعه سرا یا سومانسرا معروف است، در شمال شرقی روستای امام از توابع رانکوه املش واقع شده است. قدمت این بنا به طور دقیق مشخص نیست، اما اهالی منطقه بر این باورند که از دیرباز و در دوران پیش از اسلام به عنوان آتشكده مورد استفاده قرار می‌گرفته است.

حمام گلشن لاهیجان در سال 1239 هجری قمری (زمان فتحعلی شاه قاجار) و به دستور حاج علی اکبر، حاکم وقت لاهیجان، ساخته شده است. در آن زمان، حمام‌های داخل خانه در شمال کشور به ندرت وجود داشت و فقط شاهزادگان، امرا و حاکمان صاحب منازلی با حمام بودند. حمام عمومی در آن زمان جزء مهم‌ترین نیازهای یک جامعه بود و شهر لاهیجان با توجه به سابقه طولانی خود، علاوه بر رفع نیازهای بهداشتی ساکنین خود، می‌بایستی پذیرای افراد روستاهای اطراف نیز می‌بود.

پل خداآفرین در نزدیکی روستای ساریجالو از توابع بخش منجوان شهرستان خداآفرین، در نقطه صفر مرزی ایران و جمهوری آذربایجان، بر روی رودخانه ارس واقع شده است. این پل که حلقه اتصال آذربایجان ایران به قفقاز است، از دیرباز نقشی مهم در تردد و تجارت بین دو منطقه داشته است.

خانه آقای عبدالعلی صوفی در شهر املش واقع شده است. این بنای تاریخی که قدمت آن به اواخر دوره قاجار می‌رسد، در میان حیاطی بزرگ با باغچه‌ها و درختکاری‌های زیبا، جلوه‌گری می‌کند. خانه صوفی در دو طبقه بنا شده است. در سمت جلوي بنا، حوض بزرگي قرار دارد. این ساختمان حدود یک متر از سطح حیاط بلندتر ساخته شده و زیربنای آن 450 متر مربع است. ارتفاع طبقه همکف 225 سانتی‌متر و ارتفاع طبقه اول 325 سانتی‌متر است. طبقه همکف مربوط به خدمات و طبقه اول محل تشریفات و تالار پذیرایی تلقی می‌گردد.

عمارت امیر ارشد، مشهور به "داش ساختمان"، در ۱۲ کیلومتری غرب ورزقان، در روستای خاروانا واقع شده است. این بنای باشکوه که قدمت آن به دوره قاجار می‌رسد، یادگاری از دوران ارباب رعیتی و نمادی از قدرت و ثروت امیر ارشد قره داغی، از خوانین بزرگ منطقه، است. عمارت امیر ارشد در دو طبقه با وسعت 1100 متر مربع بنا شده است. بدنه بنا سنگی، سقف طبقه همکف آجری و با طاق‌های متقاطع، و سقف طبقه اول چوبی است. این عمارت که به "داش عمارت" نیز شهرت دارد، به دلیل استفاده از سنگ در ساخت آن، به این نام خوانده می‌شود.