مجله گردشگری

منظر باستان شناسی ساسانی فارس دربرگیرنده ی ارزشمندترین آثار تاریخی، معماری و شهرسازی شامل کاخ ها و قلعه ها، غارها و نقش برجسته های مربوط به دوران ساسانی (۲۲۴ تا ۶۵۸ بعد از میلاد) است که در مناطق تاریخی فیروزآباد، بیشاپور و سروستان قرار دارند. از نقاط برجسته ی هنری این منظر می توان به شیو ه های ایوان سازی، نخستین نمونه های گنبدسازی روی بناهای چهارگوش، به کار بردن خشت و لاشه سنگ با ملات ساروج و هنر سنگ تراشی اشاره کرد. علاوه بر وجود بناهایی با سبک ساسانی آثاری از الگوها و ساختارهای مربوط به دوران هخامنشی، اشکانی و همچنین سبک رومی، که تأثیر بسزایی بر معماری و سبک های هنری عصر اسلامی داشته اند، نیز در این مجموعه مشهود است.

قنات نمادی از تمدن، سنت و فرهنگ در مناطق بیابانی و نمونه ای برجسته از کاربرد سیستم های پیچیده ی معماری در ایران است. در واقع قنات مجرایی تونلی شکل است که به منظور ارتباط رشته چاه هایی که از «مادرچاه» سرچشمه می گیرند در عمق زمین حفر می شود و هدف آن هدایت و مدیریت آب جهت مصارف کشاورزی و مصارف دیگر است. محلی که آب قنات ها به سطح زمین می رسد «دهانه ی کاریز، سر قنات، یا مظهر» نامیده می شود.

مجموعه کلیساهای ارامنه، بناهای اطراف این کلیساها و روستای دره شام از عناصر تبادل فرهنگی بین فرهنگ ارتودوکس بیزانس و فرهنگ ایران به شمار می روند. این کلیساها که در منتهی الیه جنوب شرقی محدوده ی فرهنگ ارمنی قرار گرفته بودند به مرکز اشاعه ی این فرهنگ در آذربایجان ایران بدل شدند و اکنون نیز، از نظر سلامت و اصالت، در وضعیت مناسبی به سر می برند.

شهر تاریخی یزد منطقه ای وسیع و باستانی با پیشینه ای چندین هزار ساله است که گسترده ترین، اصولی ترین و بکرترین بافت تاریخی ایران و دومین بافت خشتی مسکونی دنیا به شمار می رود. وسعت، یکپارچگی، حفظ اصالت تاریخی، استفاده از مصالح بومی و مصرفِ کم ترین انرژی در تولید بناهای خشتی از بارزترین ویژگی های منحصر به فرد معماری خاص یزد است که با با اقلیم گرم و خشک کویر سازگار است.

«دشت لوت» یا «بیابان لوت» که در نزد مردم به دلیل برخی شباهت ها با «دشت کویر» اغلب «کویر لوت» نامیده می شود نخستین دشت بیابانی وسیع در جنوب شرقی ایران و از جمله بیابان های فراگرم و خشک جهان است که در میان سه استان خراسان جنوبی، سیستان و بلوچستان و کرمان گسترده شده است. این دشت حدود 10 درصد از وسعت خاک ایران را دربر گرفته  است. بیابان لوت با قرارگیری در قطب حرارتی زمین در سال های 2005، 2006، 2007 و 2009 به عنوان گرم ترین نقطه ی  زمین اندازه گیری شد و در سال 2005 با دمای بالای 70 درجه ی  سانتی گراد، رکورد گرم ترین دما در کره ی زمین را ثبت کرد.

تخت جمشید (پرسپولیس، پارسه، پرسه پولیس)، مجموعه ای عظیم از کاخ ها، دروازه ها، آرامگاه های پادشاهان، نقش برجسته ها و پلکان های باشکوهی است که در دامنه ی غربی کوه رحمت بنا شده است. ساخت این مجموعه در سال 518 قبل از میلاد آغاز و 150 سال به طول انجامید.

میدان تاریخی نقش جهان یکی از بزرگ ترین، زیباترین و باشکوه ترین میادین جهان است که در دوره ی حکومت شاه عباس اول صفوی و به فرمان وی در محل باغی به نام نقش جهان (مربوط به دوره ی حکومت سلاجقه) در فضایی مستطیل شکل بنا شد. این میدان دومین میدان بزرگ جهان است که به شیوه و سبک معماری اصفهانی ساخته شده است. به دستور شاه در چهار طرف این میدان چهار بنای ارزشمند مسجد تاریخی امام در جنوب، مسجد شیخ لطف الله در شرق، کاخ عالی قاپو در غرب و سر در بازار قیصریه در شمال ساخته شد که هر یک در نوع خود شاهکاری بی نظیر است.

مسجد جامع یا مسجد جمعه ی اصفهان با دربرداشتن مجموعه ای از ادوار مختلف اسلامی از نظر فنی و هنری اهمیت بسیاری دارد و از مهم ترین و قدیمی ترین ابنیه ی مذهبی ایران است که دارای شهرت جهانی است. این مسجد از جمله بزرگترین و پررمز و رازترین مساجد جهان اسلام است که بنای اصلی آن در قرون اولیه ی اسلامی بر شالوده ی بنایی باستانی مربوط به اواخر دوره ی ساسانی ساخته شده است. سیمای فعلی مسجد عمدتاً مربوط به اقدامات دوره ی سلجوقی است و مهم ترین طرح های توسعه ی آن در دوران آل بویه و صفویه صورت گرفته است.

برج تاریخی گنبد قابوس یکی از بناهای شاخص و ممتاز معماری دوره ی اسلامی و مربوط به سده ی چهارم هجری است که علیرغم استفاده از تزیینات بسیار کم دارای ساختاری متناسب، موزون، مستحکم و زیبا است. این برج بلندترین برج تمام آجری جهان درسال ۳۷۵ هجری شمسی، در زمان سلطنت قابوس بن وشمگیر، بر فراز تپه ای خاکی به ارتفاع پانزده متر بالاتر از سطح زمین بنا شده است.

محوطه ی جهانی بیستون از مقام والایی در تاریخ جنوب غرب آسیا و ایران باستان برخوردار است و از دوران پیش از تاریخ تا قرن 20 میلادی دارای توالی باستان شناختی بوده است. سنگ نوشته ی بیستون، که به کتیبه ی بیستون نیز شهرت دارد، بزرگ ترین، مشهورترین و نخستین متن شناخته شده ی ایرانی و از آثار دوره ی هخامنشیان است که بر دیواره ی کوه بیستون، بر دامنه ی رو به جنوبِ کوه پَرو و بر سنگ هایی از جنس آهک تراشیده شده  است.