یک کشف کاملاً اتّفاقی انگیزه را برای یک کشف بزرگتر بالا برد. در سال 1976  عاشورعلی مقيم روستای عوض‌علی بعد از بازدید از یک موزه تاریخی در شهر  پنجکنت باستان‌شناسان را درباره‌ی یافته جالب توجّه خودش مطّلع ساخت. او یک  تبر برنز را نزدیک خانه خودش پیدا کرده بود. عاشورعلی متوجّه شده بود كه  تبری كه او پيدا كرده شباهت زيادی به تبری دارد كه در موزه برای نمايش قرار  گرفته است. تبری كه در موزه قرار داشت یک تبر برنز بود که در اواخر قرن 19  در روستای يار در منطقه پنجکنت یافت شده بود.

ابوعبدالله‌ رودکی پایه‌گذار و پدر شعر کلاسیک فارسی است که در اواخر قرن 9 و اوایل قرن 10 در طی سلسله سامانیان زندگی می‌کرد. او قصیده‌ها و شعر‌های  معروفش را به زبان فارسی می‌نوشت. رودكی یک خواننده و موسیقیدان با استعداد بود. او چنگ را به زيبايی می‌نواخت. نصر‌ بن‌ احمد ‌سامانی  (943-914م) رودکی را به بخارا دعوت کرد. رودكی بيشتر عمرش را در بخارا  گذراند و از زمانی که حامیش را در سال 937م از دست داد؛ دوران سختي و  تنگدستی وی شروع شد.

پنجکنت باستانی در نزدیکی شهر پنجكنت امروزی واقع شده و نماینده یک اثر  تاریخی بی‌نظیر در اوایل قرون وسطی است. پنجكنت در قرن‌های 5 تا 8 ميلادی  شرقی‌ترین نقطه شهر سغدیان بود. (غفوراف، باباجان. تاجيكان. جلد اوّل و  دوّم، عرفان، دوشنبه،1377ه.ش-1997م – ص 3831) سغدی‌ها کسانی بودند که به  زبان ایرانیان شرق صحبت می‌كردند و از نیاکان تاجیکی‌ها محسوب می‌شوند. در  ربع اول قرن 8 ميلادی پنجکنت مرکز قلمرو آخرین پادشاه، دیواشتیچ بود که با  شاهزاده‌ی سغدیان بر سر قدرت شهر سمرقند، پایتخت سغدیان جنگید.