بایگانی نوشته‌ها

یکی از هنرهای مهم خطه ی  فارس که آوازه جهانی دارد قالی است که به قالی شیراز نیز معروف است. تار و پود اکثر قالی­ های قدیمی فارس از پشم بافته شده است و تمامی قالی­ های تولید شده ی این استان درهمه ی مراحل تولید به دست زنان هنرمند عشایر بافته می ­شود؛ شیوه ی  بافت این فرش ­ها در هر ایل و طایفه متفاوت است با این حال همه ی  بافته ­های این خطه به جز گبه ی دو­رو با دارهای افقی (زمینی) بافته می­شود علت استفاده از این دار خاصیت قابل­حمل بودن آن توسط چهارپایان است.

تاریخچه ی پخت نان به هزاره­ های خیلی قبل می­رسد. در ابتدا انسان دانه­ های کوبیده شده غلات مختلف را با آب مخلوط می­کرد و خمیر حاصل را روی سنگ­های داغ می­پخت و با گذر زمان و پی بردن به فوت و فن­های شیوه ی پخت نان نیز کامل­ تر شده است. تمدن ­ها و فرهنگ­ های مختلف نان­ های متفاوتی را تولید می­کنند. نان لواش یکی از نان ­های قدیمی خاورمیانه است و امروزه در کشورهایی همچون ایران، ارمنستان، جمهوری آذربایجان، قزاقستان، قرقیزستان و ترکیه هنوز مورد استفاده قرار می­گیرد؛ و به دو شکل سنتی و صنعتی تهیه می­شود.

لنج ­سازی و قایق ­سازی از قدیمی ­ترین صنایع بومی جنوب ایران به شمار می­رود و سابقۀ آن به دوره افشاریه می­رسد. هر چند با کشف آثار باستانی دوره ساسانی در سرزمین مغولستان امروزی و کشف بنادر اشکانی و ساسانی قدمت دریانوردی ایران را می­توانیم بسیار کهن­تر بدانیم. ساکنان ساحل شمالی خلیج ­فارس برای سفرهای دریایی، تجارت، ماهیگیری و صید مروارید از لنج­ های دست­ ساز خود استفاده می­ کنند؛ و در گذشته با لنج­ های بادبانی به شهر­های بمبئی، بصره و کشورهای شرق آفریقا و تانزانیا سفر یک­ساله و تجارت می­کردند. این صنعت دارای پیشینه ی فرهنگی غنی است؛ شعرهایی که زنان به هنگام بازگشت از دریا می­خوانند و یا آوازهای قایقرانان به هنگام کار را می­توان میراث ناملموس این صنعت قلمداد کرد.

«چوگان» ورزشی گروهی، با قدمت بالا در ایران است که به سبب رواج آن در میان پادشاهان و بزرگان به ورزشی اشرافی مشهورگردیده است. این بازی از حدود ۶۰۰ قبل از میلاد در ایران شکل گرفته و از دوره‌ ی هخامنشیان انجام می ‌شده است. چوگان در ابتدا تفریحی جهت نمایش استعداد اسب های جنگی سوارکاران نظامی ایرانی به شمار می رفت. شاه عباس نیز در قزوین و اصفهان (میدان نقش جهان) به این بازی می پرداخت. چوگان در ایران پس از صفویان کم‌کم رو به فراموشی رفته و در زمان پهلوی، در ارتباط با اروپاییان، دوباره مورد توجه قرار گرفت، ولی مانند گذشته رواج نیافت. هم اکنون از سوی کمیته ی بین ‌المللی المپیک به عنوان یکی از ورزش ‌های جهانی شناخته شده است. نام «چوگان» برگرفته از چوبی است که برای انجام این بازی استفاده می ‌شود و مهارت بازیکنان در زدن گوی با چوگان، اسب‌ سواری و هماهنگی و حفظ تعادل در بازی از اهمیت بسیاری برخوردار است.

مینیاتور ایرانی یکی از آثار هنری درخشان فرهنگ گذشته ایران است. برخی از محققان می گویند که پیدایش این گونه نقاشی ها در ایران به دوره هخامنشیان برمی گردد، در حالی که این هنر را می توان در داخل غارها یافت. نمونه هایی در غارهای استان لرستان کشف شده است. به تصویر کشیدن صحنه های نبرد، شکار و حیوانات توجه شده است.

منظر فرهنگی هورامانات/ اورامانات در تاریخ پنجم مرداد ماه سال 1400 خورشیدی، مقارن با  25 ژوئن سال 2021 میلادی، در جریان 44مین نشست کمیته میراث جهانی یونسکو تأیید شد و در فهرست میراث جهانی یونسکو به ثبت رسید. هورامان یا اورامان گستره‌ای تاریخی-فرهنگی واقع در استان‌های کردستان و کرمانشاه است که از منظر معماری بافتی پلکانی دارد و آداب و رسوم  آن کاملاً خاص این منطقه است. این منظر فرهنگی  بخش‌هایی در شهرستان‌های سروآباد، سنندج و کامیاران در کردستان و شهرهای‌ روانسر، پاوه، جوانرود و ثلاث باباجانی در کرمانشاه را دربرمی‌گیرد. این منطقه همچنین دره‌های ژاوه رود، اورامان تخت و لهون را شامل می‌شود. در واقع، دو بخش اصلی برای این منظر تعریف شده است: دره مرکزی-شرقی (ژاوه‌رود و تخت، در استان کردستان) و دره غربی (لهون در استان کرمانشاه).

پرونده راه‌آهن سراسری ایران، موسوم به راه‌آهن شمال-جنوب، در تاریخ سوم مردادماه 1400 خورشیدی در چهل و چهارمین نشست کمیته میراث جهانی یونسکو بررسی شد و با تصویب اعضای کمیته، این پرونده به‌عنوان بیست و پنجمین میراث فرهنگی ملموس ایران در فهرست جهانی یونسکو ثبت شد. در متن معرفی «راه آهن سراسری ایران» بر روی سایت یونسکو این‌گونه آمده است:

جنگل‌های هیرکانی توده منحصر به فرد جنگلی در ساحل جنوبی دریای خزر، مربوط به دوره تریاس، بازمانده دوران سوم زمین‌شناسی وعصر یخبندان است که به دلیل اقلیم و شرایط معتدل‌ حاشیه دریای خزر تاکنون پابرجا بوده و به عنوان دومين اثر بزرگ طبيعي ایران در فهرست ميراث جهاني یونسکو به ثبت رسیده است.

منظر باستان شناسی ساسانی فارس دربرگیرنده ی ارزشمندترین آثار تاریخی، معماری و شهرسازی شامل کاخ ها و قلعه ها، غارها و نقش برجسته های مربوط به دوران ساسانی (۲۲۴ تا ۶۵۸ بعد از میلاد) است که در مناطق تاریخی فیروزآباد، بیشاپور و سروستان قرار دارند. از نقاط برجسته ی هنری این منظر می توان به شیو ه های ایوان سازی، نخستین نمونه های گنبدسازی روی بناهای چهارگوش، به کار بردن خشت و لاشه سنگ با ملات ساروج و هنر سنگ تراشی اشاره کرد. علاوه بر وجود بناهایی با سبک ساسانی آثاری از الگوها و ساختارهای مربوط به دوران هخامنشی، اشکانی و همچنین سبک رومی، که تأثیر بسزایی بر معماری و سبک های هنری عصر اسلامی داشته اند، نیز در این مجموعه مشهود است.

قنات نمادی از تمدن، سنت و فرهنگ در مناطق بیابانی و نمونه ای برجسته از کاربرد سیستم های پیچیده ی معماری در ایران است. در واقع قنات مجرایی تونلی شکل است که به منظور ارتباط رشته چاه هایی که از «مادرچاه» سرچشمه می گیرند در عمق زمین حفر می شود و هدف آن هدایت و مدیریت آب جهت مصارف کشاورزی و مصارف دیگر است. محلی که آب قنات ها به سطح زمین می رسد «دهانه ی کاریز، سر قنات، یا مظهر» نامیده می شود.