درست در مرکز شهر کولاب و در نزدیکی موزه مطالعات منطقه‌ای آرامگاهی قرار دارد که توسط درختان چنار صد ساله احاطه شده و متعلق به شاعر، فیلسوف و متفکّر قرن 14 ميلادي، میر سیّدعلی همدانی است. میر سیّدعلی همدانی که در برخی منطقه‌ها با نام‌های شاه همدان و امیر‌کبیر نیز شناخته می‌شود، در تاجیکستان عهد شوروی چهره‌ای شناخته شده نبود. تولّد میر سیّدعلی در دوازدهم رجب سال 714ق اتفاق افتاده است و به حساب ابجد كلمه "رحمه الله" تاریخ ولادت اوست؛ چنانكه "بسم الله الرحمن الرحیم" تاریخ وفات او (786ق) می‌باشد و برحسب نقل این كلمه مباركه را در موقع وفات بر لب داشته است.
باختر، کشوری باستانی در آسیای مرکزی است، که امروزه در منطقه جنوب تاجیکستان، ازبکستان و شمال افغانستان واقع شده است. از باختر به عنوان منبع عتیقه نام برده مي‌شود. یک منطقه که طلای بسیاری از آنجا استخراج می‌شده و اسب‌های باشکوهی را می‌پرورانده است. در گنج معروف آمو‌دریا که در قرن 19 در کناره راست رودخانه‌ی پنج یافت شد، تعداد زیادی از اقلام طلایی همراه با تصاویری از اسب‌ها با ویژگی‌های واضحی از گونه‌های بومی منطقه وجود داشت. رودخانه‌های پنج و وخش در وسط این منطقه جریان دارند و بعد از بهم پیوستن، رودخانه بزرگ آمو‌دریا که در دنیای باستان به جیحون معروف بوده است را به وجود می‌آورند. ناحیه پهناوری بین وخش و پنج (یعنی کناره چپ درّه وخش) به نام منطقه ختل وجود داشته است. در تاریخ باستان، ختل یک قسمت از بخارا بوده است.
در سال 1877 ميلادی در کنار آمو‌دریا (در زمان‌های باستان این قسمت از رودخانه و ریزآبه‌هایش به جیحون معروف بوده‌اند.) ساکنین محلّی یک گنج بزرگ در نزدیکی تخت قباد[2] یافتند که شامل بیش از 2000 سکه‌ی طلا و نقره و بسیاری از آثار هنری طلايی متعلّق به دوره‌های هخامنشی و باختری-يونانی[3] می‌شد. گنج به سه تاجر بخارایی که با کاروان‌هایشان عازم شمال هند (پاکستان امروزی) بودند فروخته شد.
اجنّه‌تپّه، تپّه‌شیطان[2]، تپّه‌جادوگر[3]، تپّه شرارت و جن[4] نامی است که ساکنین محلّی به دشت مرتفعی که از سه طرف با حفره‌ها و نهرهای آبیاری احاطه شده و در بوته زارهای انبوه مدفون شده و با برآمدگی‌ها و سنگ‌های بدون شکل احاطه شده است، می‌دهند.
درّه قره‌تاغ تقریباً از 8 کیلومتری نزدیک یک بزرگراه در44 کیلومتری غرب دوشنبه پشت روستای قره‌تاغ که در امتداد کناره راست رودخانه قره‌تاغ کشیده شده است، شروع مي‌شود. یک مسیر در امتداد درّه شیرکنت در کناره چپ رودخانه کشیده شده است که تقریباً 20 کیلومتر است. خانه‌ها و باغ‌های ساکنین محلّی مانند یک روبان پیوسته در امتداد رودخانه در قسمت پایینی درّه کشیده شده‌اند. هیچ کس در قسمت بالایی درّه زندگی نمی‌کند.
در فاصله نه چندان دور از شهر تورسن‌زاده درّه شیرکنت[2] شروع شده است؛ جایی که پارکی طبیعی-تاریخی با همان نام واقع شده است. پارک در ژوئن سال1991م به منظور حفاظت از گیاهان منحصر به فرد منطقه، اکوسیستم‌ها و بنا‌های فرهنگی و طبیعی بعلاوه مطالعه دقیق درباره‌ی منطقه‌ی جنوب غربی حصار تأسيس شده است.
موزه ملی تاجیکستان یک موزه تازه بازسازی شده است که نمایشگاه‌هایی از تاریخ قدیم و جدید جمهوری تاجیکستان را در خود جای داده است و در پایتخت کشور تاجیکستان، شهر دوشنبه، واقع شده است. این موزه در سال ۱۹۳۴ افتتاح و در سال ۱۹۹۹ عنوان موزه ملی را دریافت کرده است. این ساختمان منحصر به فرد برای همه بازدیدکنندگانی که شروع به کاوش در کشور کوچک آسیای مرکزی کرده‌اند واقعاً الهام بخش است و با معرفی تاریخ، طبیعت، زندگی محلی و فرهنگ مردم تاجیکستان مورد توجه گردشگران بسیاری قرار گرفته است. تاجیکستان کشوری در آسیای میانه است که توسط افغانستان، چین، قرقیزستان و ازبکستان احاطه شده است. این شهر به دلیل کوه‌های ناهموار مشهور به پیاده‌روی و کوهنوردی است. کوه‌های فان، در نزدیکی پایتخت ملی دوشنبه، دارای قله‌های پوشیده از برف هستند که بیش از ۵۰۰۰ متر ارتفاع دارند.
درّه ورزاب منطقه تفریحی مورد علاقه ساکنین دوشنبه است. در آنجا تعداد زیادی منطقه تفریحی و مکان‌هایی برای استراحت و يا به قول تاجيك‌ها دم‌گيری وجود دارد. ورزاب به عنوان یک منطقه جغرافیایی کوچک نزدیک دوشنبه، در نقطه تقاطع سرچشمه رود ورزاب و قسمت‌های مرکزی از سراشیبی‌های جنوبی رشته کوه حصار بسیار شناخته شده است. ناحیه ورزاب در مرزهای شمالی درّه زرافشان و در سراشیبی‌های شمالی رشته کوه حصار واقع شده است. از شرق به درّه رامیت و از جنوب شرقی به راحتی و وحدت می‌رسد. بزرگراه‌هایی که دوشنبه را با بخش‌های شمالی کشور و درّه فرقانه، استرفشن (اوراتپّه‌سابق)، خجند، (لنين‌آباد‌سابق) و عینی و پنجکنت، به هم پیوند می‌دهند از درّه ورزاب عبور می‌كنند.
كوهستان فان مقصد توريستی مشهوی است كه در شمال غربی تاجيكستان واقع شده است. منطقه كوهستانی فان برای ديدار بسيار مناسب است. يك جاده‌ی آسفالت دوشنبه را به بزرگترين درياچه‌ی منطقه يعنی درياچه اسكندركول می‌رساند. جاده‌ای ديگر از سمت شهر خجند و شهر استروشن و گردنه 3376 متری شهرستان و جاده‌ای ديگر از شهر پنجكنت به درياچه زيبای اسكندركول می‌رسد. اكثر جاده‌های مناطق كوهستاني فان بدون آسفالت و شوسه می‌باشد. در عين حال مسيرهای اصلی آسفالته می‌باشد.
دوشنبه، پایتخت تاجیکستان، در مرکز درّه‌ی حصار و در ارتفاع 800 متری از سطح دریا واقع شده است. تا سال 1961 استالین آباد نامیده می‌شد. از سمت شمال و شرق به تپّه ماهورهای رشته کوه‌های پوشیده از برف حصار كه با قلّه‌هایی به ارتفاع 4000 متر و بلندتر احاطه شده است، مي‌رسد، و از سمت جنوب با رودخانه‌ی کافر‌نهان هم مرز است. دوشنبه در بزرگ‌ترین واحه‌ی کشاورزی کشور واقع شده است. اين شهر در منطقه‌ای در امتداد دو کناره‌ی رودخانه‌ی ورزاب قرار دارد.
