گردشگری تاریخی فرهنگی

آرامگاه حکیم ابوالقاسم فردوسی، شاعر حماسه سرای بزرگ ایران (419 -329 هجری قمری) خالق شاهنامه، در شمال شهر تاریخی توس، در باغی بزرگ واقع شده است که امروزه یکی از جاذبه های گردشگری استان خراسان رضوی برای زائران مشهد مقدس و علاقمندان این بزرگ مرد به شمار می رود. در این باغ استخری بزرگ و در کنار آن مجسمه فردوسی ساخته ابوالحسن صدیقی هنرمند نامی ایران قرار دارد. در انتهای باغ آرامگاه و پشت بنای آرامگاه نیز دروازه رزان شهر طابران توس دیده می شود.

عمارت خسرو آباد در بلوار خسروآباد (شبلي) شهر سنندج قرار دارد. عمارت در نوع خود بي‌نظيربوده وسالها مركز حكومت حكام اردلان به ويژه خسروخان بوده است. مجموعه عمارت و باغ آن افزون بر دو بخش اصلي يعني قصر سلطنتي با ورودي ستون دار در بخش غربي و ساختمان شرقي باغلام گردشها و ايوان ستون‌دار مشرف بر صحن عمارت و فضاي بيروني بنا داراي فضاهاي ديگري چون حمام، اتاق قاپي چيان و خدمتكاران است. تزئينات معماري اين بنا شامل گچبري، آجر كاري، اروسي‌هاي زيبا و حوض چليپا شكل داخل عمارت است.

ریجاب یا همان "ریژاو" یکی از خاص‌ترین شهرهای کرمانشاه، منطقه‌ای كوهستانی و دارای آب و هوايی معتدل است و با وسعت ۱۲۰ کیلومترمربع در غرب این استان واقع شده؛ اگر دوست‌دار طبیعت بکر و گشت و گزار در میان سرسبزی مطلق هستید باید حتما سری به این شهر بزنید. واژه ریجاب عربی شده واژه «ریژاو» است که در زبان کردی محل ريزش آب و آبشار معنا می‌دهد، چرا که از لابه‌لای كوه‌های این منطقه، چشمه‌های بسيار زيبايی جريان دارد كه موجب پرآبی ريجاب شده است. آبشار پیران یا آبشارریجاب یکی از بلندترین آبشارهای ایران به حساب می‌آید؛ آبشاری سه طبقه که دو طبقه بالایی بسیار بلند و طبقه پایینی کم ارتفاع‌تر دارد. اگر بخواهیم فهرست‎وار جاذبه‌های گردشگری ریجاب را برشمریم باید بگوییم ریجاب دارای رودخانه الوند، قبر سلطان سی‌قلی، برج خاموشی، زندان دوناب و مناطق تاریخی و طبیعی دیگر است.

مسجد عمادالدوله، بنایی است منحصر به فرد با موقعیت مکانی‌ خاص؛ این مسجد زیبا در مرکزشهر کرمانشاه، در بازارسنتی و درست در وسطِ تاریکه بازار ومحل تجمع و رفت و آمد قرار دارد. کرمانشاه در منطقه‌ای مرزی واقع شده و به همین دلیل، اقلیمی است با آرا و عقاید گوناگون و محلی است برای برخورد دو فرهنگ از دو کشور همجوار و حضورادیان متفاوت در تعامل با یکدیگر. همچنین خاصیتِ بافت بازار که محل تلاقی و حشر و نشر مردم است، این مسجد را تبدیل به محلی برای گردهم آمدن و تعامل صنوف مختلف کرده است؛ چهل تکه‌ای یک پارچه. در معماری این بنا هم این تعادل و بهروری عام‌المنفعه مشهود است. برخلاف مساجد شاهی مرسوم آن زمان، این بنا بدون تکلف و بسیار نزدیک به مساجد بعد از خود و حتی شبیه به بناهای دوران معاصر ایران است، به‌خصوص نوع آرایه صحن، که  تلفیقی است از آجر باریک بدون لعاب و کاشی هفت‌رنگ. ولی شبستان همچنان تابع سنت آجرکاری است که تاثیرات متقابل دو کشورهمسایه در آن مشهود است. همچنین پذیرش در تفکر و سلیقه و زیبایی شناسی، روش ساخت این بنا را بسیار نوآورانه کرده و با سنت‌های متداول فاصله انداخته است.

یکی از منحصر به‌فردترین و ترسناک‌ترین سایت -موزه‌های جهان «سایت- موزه عصر آهن» گورستانی باستانی در قعر زمین است، جایی که 38 گور در کنار هم قرار گرفته و محل به خاک سپردن زن و مرد، پیر و جوان و چندین کودک است که از عصر آهن تاکنون یعنی حدود 4 هزار سال اینجا بی‌صدا خفته‌اند. فاصله طبقاتی، گور اغنیا و فقرا از هم قابل تشخیص است؛ ثروتمندان با مال و اموال خود، زنان با زیورالات و کودکان با اسباب‌بازی‎هایشان به خاک سپرده شده‌اند.

رشت شهری زیباست، شهری جادویی با خانه‎هایی با شیروانی‎های سرخ و دیوارهای بلند آجری که از هرجایش خزه و گل و سبزه روییده و حیاط خانه‌ها پر است از درخت‌های بلند نارنج و پرتقال و کیوی و هنگام بهار بوی بهار نارنج و بنفشه و شب‎بو می‎پیچد توی کوچه‎ها و با هوای مرطوب و خواستنی همراه می‎شود، تا رشت، شهری یگانه باشد. شهر باران و درخت در کناره سپید‎رودِ نقره‌فام.

تکیه بیگلربیگی از بناهای به‌جا مانده از دوران قاجار، در مرکز و بافت قدیم کرمانشاه و در محله فیض‌آباد است که حتی در بین مردم محلی کمتر شناخته شده است. از رهگذران  خیابان مدرس آدرس تکیه را که بپرسید اکثرا اظهار بی‌اطلاعی می‌کنند. اما اگر به دنبال آدرس هستید بهتر است سراغ مغازه‌های قدیمی‌تر محله بروید البته سر کوچه تابلوی کوچکی هم هست که شما را به سمت تکیه بیگلر بیگی هدایت می‌کند. کوچه را که داخل شوید، ناگهان با خانه‌های مخروبه قدیمی و مغازه های متروک مواجه می شوید که زمانی دور رونقی داشته و برو بیایی؛ اما حالا نشانی از زندگی در این کوچه پس کوچه‌ها نیست.

گرمای تهران قدیم طبع ملوکانه قبله عالم، خان بابا خان، فتحعلی شاه قاجار را می­ آزرد. همین آزردگی موجب حکم همایونی مبنی بر ساخت اقامتگاهی تابستانی در سال 1187 خورشیدی شد که آن را باغ نگارستان نامیدند. این بنا آن زمان در بیرون تهران و در سرحد شمالی شهر ساخته شد و بعدها که ناصرالدین شاه دست به توسعه تهران زد در محدوده حصار جدید و در محدوده جنوب خیابان آتشکده (اعلایی)، شمال میدان بهارستان، غرب خیابان دروازه شمیران و شرق خیابان صفی علیشاه قرار گرفت. 20 سال بعد این بنا در اختیار عدلیه و پس از بازگشت مظفرالدین شاه از فرنگ و تاسیس مدرسه فلاحت ایران و بعدها نیز در بناهای جنوبی باغ، مدرسه مستظرفه به ریاست استاد کمال الملک تاسیس شد.

بازار تهران هزارتویی اعجاب بر‎انگیز است؛ گویی شهری خیالی و قدیمی است پر از پیچ و خم، با دالان‏‌هایی تودر تو و ناشناخته‏ هایی که هر کدام انگار دری به دنیای دیگرند. بازار تهران انگار نه در دل پایتخت که در جایی جدا از مکان و زمان می‎روید و باید نه تنها به هدف خرید، که با چشم‎هایی جست‌وجوگر و با نگاهی متفاوت به این مجموعه تاریخی منحصر به فرد رفت.

حمدالله مستوفی مورخ بزرگ دوره ایلخانان جایگاه ویژه‏‌ای درمیان مردم قزوین دارد. نسبِ حمدالله مستوفی به حُربن یزید ریاحی می‏‌رسد و سه کتاب شامل «ظفرنامه»، «تاریخ گزیده» و «نهضت‏‌القلوب» دارد و به دلیل احترام و علاقه مردم به او، بعد از فوتش در سال 750 هجری قمری برای این چهره فرهنگی آرامگاهی زیبا می‌سازند که درمیان مردم قزوین به دلیل بلندی و کشیدگی بنا و گنبد مخروطی شکلش به «گنبز دراز» یا «گنبد دراز» مشهور است.