چشیدن غذاهای ویژه تاجیکستان یکی از نکات برجسته هر بازدید از این کشور است. نه تنها مواد اولیه تازه و خوشمزه به صورت محلی تولید می‌شوند، بلکه موقعیت این کشور در جاده ابریشم باعث شده است که برای قرن‌ها، غذاهای ملی متنوع آن تحت تأثیر فرهنگ‌های چین، روسیه، ایران و شبه‌قاره هند قرار بگیرد. در اینجا هشت غذای برتر معرفی می‌شوند که آشپزی تاجیکستان را از کشورهای همسایه متمایز می‌کند:

۱. پلوی تاجیکی (اوشی پلو)
پلو، غذای ملّی تاجیکستان، یک غذای برنجی شبیه به بریانی ایرانی است. این غذا معمولاً با گوشت گاو، میوه‌های خشک‌شده، سیر بو داده و هویج رنده‌شده تهیه می‌شود و به صورت دست‌جمعی و با دست از یک ظرف مشترک خورده می‌شود. پلو در تمام کشورهای آسیای مرکزی محبوب است، امّا پلوی تاجیکی طعم و ویژگی‌های خاص خود را دارد. این غذا در هر منطقه از تاجیکستان با تفاوت‌های محلی سرو می‌شود و به عنوان یک مهمان افتخاری، حتماً این غذا به شما پیشنهاد خواهد شد. شهرهای ایسفارا، پنجیکنت و خجند به‌خصوص به خاطر پلوی خود معروف هستند.

۲. قوروتوب
قوروتوب یک غذای محبوب دیگر است که با حل کردن گلوله‌های پنیر شور در آب و ریختن این مایع روی نان محلی (نان تخت) تهیه می‌شود. روی آن پیاز داغ، کمی روغن کرچک یا کره آب‌شده ریخته می‌شود و با سالاد گوجه‌فرنگی، خیار و فلفل سرو می‌شود. این غذا در مناطق کوهستانی بسیار محبوب است، امّا در دره فرغانه کمتر دیده می‌شود. جالب اینجاست که قوروتوب یکی از معدود غذاهای تاجیکستان است که برای گیاه‌خواران مناسب است. بهترین قوروتوب را می‌توان در شهر کولاب پیدا کرد.

۳. سمبوسه
سمبوسه یا ساموسا، نشان‌دهنده ارتباطات قدیمی تاجیکستان با شبه‌قاره هند است. این غذا شامل بسته‌های مثلثی شکل خمیری است که با سبزیجات و گوشت پر شده و به صورت سرخ‌شده سرو می‌شود. این غذا برای پیک‌نیک ایده‌آل است. گیاهخواران می‌توانند سمبوسه‌هایی را که با کدو تنبل و گیاهان کوهی پر شده‌اند، امتحان کنند. اگر می‌خواهید از این میان‌وعده چرب لذت ببرید، می‌توانید به رستوران "آمباری سامبوسا" در بازار پنجشنبه خجند سر بزنید.

۴. شیرچوی پامیری
شیرچوی، غذای اصلی صبحانه در منطقه پامیر است. این نوشیدنی از ترکیب شیر، آب، چای، کره و نمک تهیه می‌شود. برای تهیه شیرچوی، ابتدا چای را به آب داغ اضافه می‌کنند، سپس شیر را اضافه کرده و مایع را می‌جوشانند تا غلیظ شود. در نهایت نمک و کره به آن اضافه می‌شود. این نوشیدنی پرکالری به بدن کمک می‌کند تا با شرایط سخت مناطق کوهستانی مقابله کند.

۵. اوشی بریده
ماده اصلی این غذا که بیشتر در مناطق مرکزی تاجیکستان پخته می‌شود، "سیاه‌علف" (پیاز کوهی) است. این گیاه شبیه به علف است و فقط در بهار قبل از گل‌دهی قابل خوردن است. این غذا بیشتر به خاطر خواص سلامتی‌اش خورده می‌شود تا طعم آن؛ زیرا سرشار از ید است و هنگام پختن رنگ آن از نارنجی-صورتی به بنفش تغییر می‌کند. این غذا معمولاً با برنج و چکا (ماست ترش) سرو می‌شود.

۶. کچیری (قدیمی‌ترین و نادرترین غذای تاجیکی)
کچیری یکی از قدیمی‌ترین غذاهای تاجیکستان است و در کافه‌ها یا رستوران‌های محلی پیدا نمی‌شود. این غذا فقط در آشپزخانه‌های خانوادگی در شمال تاجیکستان تهیه می‌شود، جایی که لوبیا مونگ یک ماده اصلی است. امروزه کچیری کمتر شناخته شده است، زیرا تعداد کمی از جوانان دستور پخت آن را می‌دانند یا زحمت درست کردن آن را به خود می‌دهند. تفاوت کچیری با شوالا مشاک این است که برای تهیه کچیری، لوبیا مونگ و برنج باید به مدت یک ساعت با یک قاشق چوبی بزرگ آسیاب شوند. استفاده از مخلوط‌کن به خوبی آسیاب دستی نیست. کچیری یک انتخاب عالی برای گیاهخواران است، زیرا خوشمزه و سرشار از پروتئین است. مواد اصلی آن برنج، لوبیا مونگ، هویج، پیاز و روغن هستند و سس آن می‌تواند از ماست ترش، روغن کرچک یا گوجه‌فرنگی و پیاز تهیه شود.

۷. داملاما (گزینه گیاهی در تاجیکستان)
داملاما نوعی خورشت سبزیجات تاجیکی است که با گوشت بره یا گاو سرو می‌شود. اگرچه این غذا چندان عجیب و غریب نیست، اما فرصت خوبی برای چشیدن طعم‌های خوشمزه سبزیجات تاجیکی است. این غذا برای گیاهخواران گزینه مناسبی است و اگر در حال کوهنوردی هستید، حتی در ارتفاعات بالا و با حرارت کم به راحتی می‌توان آن را پخت. داملاما از سیب‌زمینی، پیاز، گوجه‌فرنگی، فلفل دلمه‌ای، کلم، روغن گیاهی، سبزیجات، ریحان و زیره تهیه می‌شود و با هر نوع گوشتی ترکیب خوبی دارد.

۸. جاواری (غذای سنتی تاجیکی)
این سوپ از نوعی حبوبات محلی به نام جاواری تهیه می‌شود. بازدیدکنندگان خارجی احتمالاً قبلاً این غذا را امتحان نکرده‌اند. مواد اصلی آن پیاز و هویج خردشده، گوشت گاو، روغن و لوبیا مونگ هستند. این لوبیاها هستند که جاواری را از سایر سوپ‌ها متمایز می‌کنند. بیشتر گردشگران این غذا را در رستوران‌ها امتحان می‌کنند و از آشپز درخواست دستور پخت آن را می‌کنند.

جواد عابد خراسانی - اسفند 1403