* چومولونگما نام محلی قله اورست در منطقه تبت و چین می‌باشد.

قسمت اول: سرزمین پانداها و فلفل‌های آتشین
هواپیما به آرامی روی باند فرودگاه چنگدو نشست. همان لحظه که در هواپیما باز شد، رطوبت گرم هوا مثل پتویی نرم روی صورتم نشست و عطر تند فلفل‌های سیچوانی مشامم را پر کرد. با خودم فکر کردم: "خدای من، اینجا بوی زندگی می‌دهد!" سوار تاکسی شدم و در مسیر هتل، چشم‌هایم از تماشای تضاد عجیب شهر گشاد شد. از یک طرف آسمان‌خراش‌های مدرن مثل سوزن به آسمان می‌رسیدند و از طرف دیگر، پیرمردهایی با کلاه‌های حصیری کنار خیابان روی چهارپایه‌های کوچک نشسته بودند و با آرامش چای می‌نوشیدند. راننده تاکسی با لهجه غلیظش گفت: اولین بار هست به چنگدو سفر می‌کنید؟ پانداهای غول‌پیکر رو ببینید، افتخار ماست.
چنگدو (Chengdu) مرکز استان سیچوان (Sichuan) در جنوب غربی چین است و یکی از مهم‌ترین شهرهای این کشور محسوب می‌شود. این شهر با جمعیتی حدود شانزده میلیون نفر و مساحتی نزدیک به 14378 کیلومتر مربع، به عنوان یک کلانشهر پررونق شناخته می‌شود. زبان رایج در چنگدو، ماندارین با لهجه سیچوانی است و آب و هوای آن مرطوب و نیمه‌گرمسیری با چهار فصل مجزا است، به طوری که زمستان‌ها معتدل و تابستان‌ها گرم و مرطوب هستند.
چنگدو به خاطر پانداهای غول‌پیکر شهرت جهانی دارد و مرکز تحقیقات و پرورش پاندای این شهر یکی از جاذبه‌های اصلی آن محسوب می‌شود. از دیگر مکان‌های دیدنی می‌توان به خیابان تاریخی ژایجایکسی (Jinli) با معماری سنّتی و غرفه‌های غذاهای محلی، معبد ووهو متعلق به دوره سه امپراتوری، و کوه چینگچنگ (Qingcheng) که یکی از کوه‌های مقدس تائوئیسم و میراث جهانی یونسکو است، اشاره کرد.  

فرهنگ غذایی چنگدو بسیار غنی است و غذاهای معروفی مانند هوت پات سیچوانی (Sichuan Hot Pot) با طعم تند و سس‌های مخصوص، مابوتوفو (Mapo Tofu) که توفوی تند با سس لوبیای سیچوانی است، و داندان نودلز (Dandan Noodles) شامل نودل‌های تند با سس کنجد و فلفل، از جمله خوراکی‌های پرطرفدار این شهر هستند. همچنین، چنگدو به چایخانه‌های سنتی معروف است و مردم وقت زیادی را در این مکان‌ها به استراحت می‌گذرانند. اپرای سیچوانی با ماسک‌های رنگارنگ نیز بخشی از جذابیت‌های فرهنگی این شهر است.  از نظر اقتصادی و فناوری، چنگدو یکی از قطب‌های مهم چین محسوب می‌شود و شرکت‌های بزرگی مانند هواوی و لنوو در این شهر فعّالیت دارند. این شهر همچنین یک منطقه اقتصادی کلیدی در غرب چین است و فرودگاه بین‌المللی تیانفو (Tianfu) چنگدو، یکی از بزرگ‌ترین فرودگاه‌های جهان به شمار می‌رود.  

در زمینه تحصیلات عالی، دانشگاه سیچوان (Sichuan University) و دانشگاه الکترونیک چین (UESTC) از مراکز علمی معروف این شهر هستند که به ویژه در رشته‌های مهندسی و فنّاوری شناخته شده‌اند. سیستم حمل و نقل چنگدو نیز بسیار پیشرفته است و شامل متروی گسترده، شبکه اتوبوس‌رانی و تاکسی، و همچنین قطارهای سریع‌السیر به شهرهای بزرگ مانند پکن و شانگهای می‌شود. چنگدو میزبان رویدادهای مهمی مانند جشنواره بین‌المللی پاندا و نمایشگاه‌های فناوری و صنعتی است. این شهر با ترکیبی جذاب از مدرنیته و سنت، فرهنگ غنی، غذاهای خوشمزه و طبیعت زیبا، مقصدی عالی برای گردشگران و سرمایه‌گذاران به شمار می‌رود.
صبح روز بعد با صرف یک صبحانه خوشمزه در هتل، با هیجان به مرکز تحقیقات پاندا رفتم. مرکز تحقیقات پاندای چنگدو، که در ۱۰ کیلومتری شمال این شهر قرار دارد، بزرگ‌ترین مرکز نگهداری، پرورش و تحقیقات درباره پانداهای غول‌پیکر در جهان محسوب می‌شود. این مرکز با مساحتی حدود یکصد هکتار، نه‌تنها یک جاذبه توریستی محبوب، بلکه مهم‌ترین پایگاه علمی برای نجات این گونه در معرض انقراض است. 

این مرکز ویژگی‌های منحصر به فردی دارد. محیطی طراحی شده که دقیقاً شبیه زیستگاه طبیعی پانداها در کوهستان‌های سیچوان است. در عین حال سیستم‌های پیشرفته کنترل دما و رطوبت برای شبیه‌سازی فصل‌های مختلف طراحی و اجرا شده است. در این مرکز یک بیمارستان تخصصی برای پانداها با تجهیزات مدرن وجود دارد و با توجه به خطر تهدید انقراض نسل آن‌ها یک مرکز پیشرفته افزایش جمعت و آزمایش‌گاه‌های ژنتیک و تولید مثل نیز طراحی شده است.
پانداها در این مرکز رفتارهای طبیعی و گاه بامزه‌ای از خود نشان می‌دهند: هر پاندا روزانه دوازده تا سی و هشت کیلوگرم بامبو مصرف می‌کند که دوازده تا شانزده ساعت از روزشان صرف خوردن و جویدن می‌شود. پس از هر وعده غذایی، معمولاً دو تا چهار ساعت می‌خوابند، گاهی در حالتی کاملاً ریلکس. توله‌پانداها (یک تا دو ساله) عاشق غلتیدن، کشتی گرفتن و سُر خوردن از سرسره‌های مخصوص هستند و مادران پاندا معمولاً بسیار مراقب توله‌های خود هستند و آنها را با دندان‌هایشان به آرامی جابجا می‌کنند.

 پانداهای این مرکز گاهی اوقات از تماشای بازدیدکنندگان خسته می‌شوند و با حرکاتی مانند پشت کردن به جمع یا پنهان شدن پشت درختان، مخالفت خود را با سوژه عکاسی بودن نشان می‌دهند! این مرکز تاکنون موفق شده جمعیّت پانداهای در اسارت را به بیش از یکصد و پنجاه قلاده برساند و هر ساله تعدادی از آنها را به طبیعت بازگرداند. بازدید از این مکان نه‌ تنها تجربه‌ای فراموش‌ نشدنی، بلکه فرصتی برای درک اهمیت حفاظت از محیط زیست است.

هنوز باور نمی‌کردم که دارم از چند متری این موجودات دوست‌ داشتنی رد می‌شوم. یک پاندای مادر با مهربانی مشغول نوازش توله‌اش بود، در حالی که دیگری مثل آدم‌های تنبل، لم داده بود و با حرکات آهسته بامبو می‌خورد. بازدید از این مرکز حداقل به چهار ساعت زمان نیاز دارد.
ظهر، گرسنگی مرا به خیابان جینلی کشاند. چه صحنه‌ای! دکه‌های رنگارنگ غذا مثل قارچ‌های بهاری کنار هم سبز شده بودند. بوی ادویه‌های تند از دیگ‌های داغ بلند می‌شد. جرات کردم و یک کاسه هوت پات سفارش دادم. ناخنک که زدم، آتش در دهانم شعله کشید! فروشنده با خنده گفت: "اوّلین باره؟ نگران نباش، همین‌جوری عاشقش می‌شی!" و یک لیوان شیر سویای خنک به من تعارف کرد.
قدم زدن در خیابان جینلی چنگدو مانند ورق زدن کتابی سه‌ بعدی از تاریخ چین است. این خیابان پانصد و پنجاه متری که با دقت بر اساس معماری دودمان‌های چینگ و مینگ بازسازی شده، هر بیننده‌ای را مسحور ترکیب منحصربه‌فرد سنّت و مدرنیته می‌کند. ساختمان‌های چوبی با نقوش اژدها و فونیکس، پل‌های سنگی قوس‌دار روی جویبارهای زلال و فانوس‌های قرمزی که با خطوط خوشنویسی تزئین شده‌اند، فضایی را خلق کرده‌اند که گویی مستقیم از یک نقاشی باستانی بیرون آمده‌است.  

عطر غذاهای محلی سیچوانی در هوای خیابان جینلی پیچیده است و هر مسافری را به سمت دکه‌های رنگارنگ می‌کشد. از "چو شوی فن" (رشته‌فرنگی خمیر برنج با سس تند) گرفته تا "لانگ چائو شو" (پیراشکی‌های بخارپز به شکل اژدها) و دسرهای خوشمزه‌ای مثل "بابائو فان" (برنج هشت‌ماده قیمتی)، هر ذائقه‌ای را راضی می‌کنند. چایخانه‌های سنّتی با سماورهای مسی قدیمی و نمایش‌های خیره‌کننده تغییر چهره (بیان لیان) که به صورت رایگان اجرا می‌شوند، فرصتی استثنایی برای تجربه فرهنگ اصیل چینی هستند.  
صنایع‌دستی نادر این خیابان هر گردشگری را به تحسین وا می‌دارد. از کنده‌کاری‌های لاکی با تکنیک دوهزار ساله "چو‌شی" گرفته تا سوزندوزی‌های شو که در فهرست میراث فرهنگی ناملموس یونسکو ثبت شده‌اند. هنرمندان محلّی با مهارت حیرت‌آوری سازهای سنّتی مانند "گوچین" (عود چینی) می‌سازند و نقاشان خیابانی در کمتر از سه دقیقه پرتره‌هایی خلق می‌کنند که گویی زنده هستند.هر روز ساعت ۱۴:۳۰، رژه لباس‌های تاریخی از دوره سه امپراتوری در خیابان برگزار می‌شود و فضایی جادویی ایجاد می‌کند. در گوشه و کنار، پدیده‌های عجیبی مثل میمون‌های مکانیکی که فال چینی می‌گویند، توجه همه را جلب می‌کنند.
خیابان جینلی از ساعت هشت صبح تا ده شب میزبان بازدیدکنندگان است، امّا زیبایی واقعی آن هنگام غروب آشکار می‌شود، زمانی که فانوس‌های قرمز روشن می‌شوند و سایه‌ها روی سنگ‌فرش‌های قدیمی می‌رقصند. این خیابان نه‌تنها یک مرکز خرید، بلکه تجربه‌ای چندحسی از رنگ‌ها، بوها و صداهای سیچوان اصیل است که هر مسافری را به سفری فراموش‌نشدنی در دل تاریخ چین می‌برد.

عصر به معبد ووهو رفتم. سکوت باغ‌هایش مثل پناهگاهی بود برای فرار از شلوغی شهر. روی نیمکتی نشستم و به مجسمه‌های سنگی نگاه کردم که داستان‌های هزارساله را زمزمه می‌کردند. پیرمردی که کنارم نشسته بود، بدون اینکه انگلیسی بلد باشد، با اشاره به من چای تعارف کرد. گرمای فنجان چای در دستانم، مرا به یاد مهمان‌نوازی ایرانی‌ها انداخت.  

معبد ووهو (Wuhou Temple) یا "معبد مارکی وو" یکی از معابد تاریخی و فرهنگی مهم در شهر چنگدو است که به یادبود ژوگه لیانگ، استراتژیست و سیاستمدار مشهور دوره سه امپراتوری (۲۲۰–۲۸۰ میلادی) ساخته شده است. این معبد در ابتدا در دوران حکومت سلسله شوهان (۲۲۱–۲۶۳ میلادی) احداث شد، اما ساختمان فعلی آن عمدتاً متعلق به دوران سلسله چینگ (۱۶۴۴–۱۹۱۲ میلادی) است. معبد ووهو نه تنها یک مکان مذهبی، بلکه یک بنای تاریخی و فرهنگی است که بازدیدکنندگان را با تاریخ و اساطیر چین باستان آشنا می‌کند.
معبد ووهو در محوطه‌ای سرسبز و آرام قرار دارد که معماری سنتی چینی با حیاط‌های متعدد، تالارهای تشریفاتی و مجسمه‌های تاریخی را به نمایش می‌گذارد. مهمترین بخش معبد، تالار اصلی است که مجسمه‌ی ژوگه لیانگ در آن قرار دارد و زائران و گردشگران با روشن کردن عود، به این شخصیت بزرگ ادای احترام می‌کنند. علاوه بر این، در محوطه معبد، مقبره لیوبی، امپراتور شوهان و دوستان و همراهانش نیز دیده می‌شود که بر اهمیّت تاریخی این مکان می‌افزاید.  
یکی از ویژگی‌های جالب معبد ووهو، ستون‌های منبت‌کاری شده و کتیبه‌های باستانی است که اشعار و متون تاریخی مربوط به ژوگه لیانگ و دوران سه امپراتوری را روایت می‌کنند. این معبد همچنین دارای یک موزه کوچک است که آثار باستانی از جمله سلاح‌ها، لباس‌ها و وسایل مربوط به آن دوران را نمایش می‌دهد. فضای آرام و روحانی معبد، آن را به مکانی مناسب برای تفکر و لذت بردن از هنر و تاریخ چین تبدیل کرده است.  معبد ووهو در نزدیکی خیابان جینلی (Jinli Ancient Street) قرار دارد که یکی از محله‌های تاریخی و توریستی چنگدو محسوب می‌شود. بازدید از این معبد نه تنها یک سفر به گذشته چین است، بلکه فرصتی برای درک بهتر فرهنگ، فلسفه و هنر این تمدن کهن به شمار می‌رود. اگرچه این معبد کمتر از پانداهای چنگدو شناخته شده است، اما برای علاقه‌مندان به تاریخ و معماری چینی، جذابیت‌های منحصر به فردی دارد.

روز دوم را در پارک رنمین شروع کردم. گروهی از زنان مسن با لباس‌های ابریشمی آبی، حرکات موزون تای چی انجام می‌دادند. کنار حوضچه‌ای پر از ماهی‌های قرمز، مردی با تمرکز عجیبی در حال نوشتن شعر با قلم‌مو روی سنگ بود. در چایخانه مردم، پسر جوانی برایم چای یاس آورد و با اشتیاق درباره اپرای سیچوانی تعریف کرد: "ما صورتک می‌گذاریم و داستان‌های قدیمی رو بازگو می‌کنیم، مثل تماشای یک رویا!"  

پارک رِنمین چنگدو که به معنای "پارک مردم" است، یکی از قدیمی‌ترین و محبوب‌ترین پارک‌های عمومی شهر چنگدو محسوب می‌شود. این پارک که در سال ۱۹۱۱ میلادی تأسیس شده، در مرکز شهر و نزدیک به مناطق مهمی مانند خیابان چونگچینگ و میدان تیانفو قرار دارد و به‌عنوان "ریه سبز چنگدو" شناخته می‌شود.  پارک رنمین فضایی سرسبز با درختان کهن، دریاچه‌های مصنوعی و گل‌های رنگارنگ است که محیطی آرام و دل‌نشین را برای استراحت و تفریح فراهم می‌کند. یکی از جاذبه‌های اصلی این پارک، چایخانه‌های سنّتی آن است که مردم محلی و گردشگران در آن‌ها جمع می‌شوند تا از چای سیچوانی لذت ببرند و اوقات فراغت خود را با بازی‌های محلی مانند ماه‌جونگ و کارت‌بازی بگذرانند. در این پارک می‌توانید شاهد رقص‌های گروهی و تمرینات تای‌چی مردم محلی در صبح‌گاهان نیز باشید که جلوه‌ای جذاب از زندگی روزمره چینی‌ها را نمایش می‌دهد. 

 یکی از نقاط دیدنی پارک، بنای یادبود قهرمانان راه آهن سیچوان-هوبئی است که به تاریخچه توسعه خطوط راه‌آهن در چین می‌پردازد. همچنین، باغ سنگ‌های عجیب و غرفه‌های فروش صنایع ‌دستی از دیگر بخش‌های جذاب این پارک هستند. اگر به غذاهای محلّی علاقه دارید، غرفه‌های خوراکی داخل پارک، تنقلات سیچوانی مانند دیم‌سام‌های تند و شیرینی‌های محلی را ارائه می‌دهند.  پارک رنمین نه ‌تنها مکانی برای تفریح و آرامش، بلکه پنجره‌ای به فرهنگ و سبک زندگی مردم چنگدو است. این پارک در تمام طول سال باز است و ورود به آن رایگان می‌باشد، هرچند برخی از فعّالیت‌های داخلی آن هزینه‌های جزئی دارند. 

شب آخر، کنار رودخانه فو، زیر نور فانوس‌های قرمز قدم می‌زدم. پل تاریخی آنشو با انعکاس چراغ‌ها روی آب، صحنه‌ای سورئال ساخته بود. در کافه‌ای کوچک، دختری دانشجو که انگلیسی بلد بود، پیشنهاد داد: "قبل از رفتن، حتما دان دان نودلز رو امتحان کن!" نودل‌های نرم با سس کنجد و فلفل، طعمی بود که تا همیشه در خاطرم ماند.  
یک روز پر از خاطره در چنگدوی زیبا گذشت. به سمت هتل حرکت کرد. بعد از یک دوش آب گرم شروع به جمع کردن وسایل کردم تا فردا صبح بعد از صبحانه به سمت راه آهن حرکت کنم. 

... وقتی سوار قطار تبت شدم، پنجره را باز کردم تا برای آخرین بار هوای چنگدو  را تنفس کنم. شهر با همه رنگ‌ها، بوها و صداهایش برایم مثل یک رؤیای شیرین  شده بود. می‌دانستم این فقط آغاز ماجراجویی‌ام در تبّت است، امّا چنگدو با پانداهای بازیگوشش، غذاهای آتشینش و مردمی که با چای و لبخند به استقبالم آمدند، همیشه در قلبم می‌ماند.
قطار از شهر چنگدو به سمت شهر شنینگ در  شمال چین حرکت می‌کرد. در شهر شنینگ باید قطار را عوض کرده و با قطار معروف  تبت به سمت شهر لهاسا حرکت می‌کردم.

ادامه دارد...
جواد عابد خراسانی

قسمت دوم...