گنبد غفاریه در شمال‌غربی شهر مراغه و در کنار رودخانه‌ی صوفی‌چای قرار گرفته ‌است. از نظر نوع نقشه به طور کلی شبیه به مقبره‌های برجی قدیمی‌ترِ مراغه است و از نظر فرم ساخت و نغول‌های سطوح دیوار بسیار شبیه به گنبد سرخ می‌باشد. آندره گدار یک جفت چوب چوگان را که در تزئینات این بنا دیده می‌شود، نشان خانوادگی امیر شمس‌الدین قره سنقر می‌داند که در زمان ابوسعید حاکم ناحیه‌ی مراغه بوده است.

عبادتگاه اسرارآمیز زیرزمینی که طبق شواهد باستان‌شناسی تاریخ اولیه‌ی آن مربوط به دوران اشکانیان در ایران می‌باشد در 12 کیلومتری رصدخانه‌ی مراغه قرار دارد. این معبد به عنوان کهن‌ترین معبد مهرپرستی در ایران شناخته شده است. مهرپرستی از مذاهبی می‌باشد که قبل از زرتشتی‌گری در ایران رایج بوده است و میترا که خدایی در قالب آفتاب می‌باشد مورد پرستش مردم سرزمین‌های مختلف از هند تا اروپا بوده است. در مهرپرستی اعتقاد بر این است که میترا الهه‌ای است که در داخل غار متولد شده است، بنابراین، پرستش مهر در هر غاری که نشانه‌ای از آن باشد رایج بوده است.

با انتخاب آذربایجان به پایتختی حکومت ایلخانی در دوره‌ی آباقا و پس از آن در دوره‌ی غازان، ساخت بناهايی برای رشد پايتخت جديد جهان اسلام- تبریز- ضروری شمرده می شد تا جائی كه نياز به مكان‌يابی يك منطقه‌ی پرتوان زيستی همانند "شام" غير قابل اجتناب می نمود.

تپه‎ های باستانی با تپه ‎های معمولی تفاوت بسیار دارند. لایه‎های مختلف باستانی در درازنای تاریخ بر روی یکدیگر ساخته شده و در طول سالیان بعد جایشان را به تمدن بعدی می‎دهند. تپه حسنلو نیز یکی از تپه‎های باستانی ایران است که آثار منحصربه‎فرد تاریخی مانند جام زرین حسنلو را در دل خود جای داده است. حسنلو بقایای باستانی تمدنی کهن، بر روی تپه‎ای با قطر متوسط 265 متر است که در ارتفاع ۲۰ متری قرار دارد.

قلعه ضحاک که در گویش بومی «نارین قلا» نیز خوانده می­شود، در ۲۰ کیلومتری جنوب خاوری شهرستان هشترود، درون بخش مرکزی، دهستان علی‌آباد و ۵ کیلومتری جنوب روستای عربلو در استان آذربایجان شرقی جای دارد.

«پل سردار» یکی از سه پل روی رودخانه زنجان رود است، که در پیرامون شهر زنجان و بر سر راه به تکاب و تخت سلیمان جای دارد. این یادگار قاجاری که نامش در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است، در گویش بومی با نام «قلتوق» شناخته می­شود. قلتوق نام روستایی در بخش مرکز زنجان است که دژی قاجاری نیز دارد.

با ورود به شهر کرج از سمت خاوری، پلی تاریخی به چشم می‎آید که به نام ­های «پل دختر»، «پل سلیمانیه»، «پل شاه عباسی» و «پل خاتون» شناخته می‌شود. ساخت پل دختر کرج به دوران سلجوقیان می­ رسد. این پل که در کنار ساختمان «صمصام» جای دارد یادگاری برجای مانده از سده های پنجم و ششم، بر سر راه ری به قزوین است.

کوشک اردشیر در دشت «پُشت پَر» و در نزدیکی روستایی خوش آب و هوا به همین نام، در بخش ارم از شهرستان دشتستان، در نزدیکی 150 کیلومتری خاور شهر بوشهر و در جنوب خاوری شهر کازرون جای دارد. این یادگار باستانی بر جای مانده از دوران اردشیر یکم پایه­ گذار شاهنشاهی ساسانی است و از همین رو با کاخ اردشیر در فیروزآباد همانندی دارد. کوشک اردشیر در شمار فهرست آثار ملی ایران است.

عمارت ملک مرتفع‌ ترین بنای قاجاری در جنوب ایران است که با هزینه و دستور «محمد مهدی ملک التجار سوم» و به دست فرانسوی­ها ساخته شده است. خاندان ملک التجار یک خاندان کازرونی بودند که در آغاز پادشاهی قاجار پا به بوشهر گذاشتند. فرزندان این خاندان چنان در بوشهر جا افتادند که از نام خانوادگی آن‎ها پسوند «کازرونی» را برداشته و پسوند «بوشهری» جایگزین شد.

با نزدیک شدن به دخمه فخریگاه، تابلوی راهنمایی باعث شگفتی گردشگران می‎شود. «قدمت: هزاره اول پیش از میلاد» و پس از آن، دخمه‎ای در دل کوه خودنمایی می‎کنند که دو ستون سنگی، دهانه آن را از پس سالیان دور و دراز استوار کرده‎اند. به جز حفره‎ای که به چشم می‎آید، راه ورودی دیگری به داخل دخمه وجود ندارد و باید از کوه بالا رفت تا به دهانه آن رسید.