خانه آقازاده، زیباترین خانه تاریخی ابرکوه، متعلق به سید حسین ابرقویی از ثروتمندان دوره قاجار است. این خانه در بافت قدیم شهر واقع شده و از نظر معماری و به کارگیری عناصر معماری سنتی ایران بسیار قابل توجه است. این عمارت با مصالحی نظیر خشت، گِل و آجر، به صورت حیاط مرکزی و در سه جبهه به منظور استفاده در فصول مختلف سال ساخته شده است. اتاق جنوبی خانه ی آقازاده به صورت صلیبی و شکم دریده است. حوض سنگی در وسط حیاط خانه، به فضای خانه به خصوص به تالار طراوت خاصی بخشیده است. زیباترین و شاخص ترین قسمتِ خانه ی آقازاده بادگیر دو طبقه و کلاه فرنگی است که در نوع خود بی نظیر است.

خانه ابویی زاهدان در سال ۱۳۱۱ هجری شمسی هم زمان با شکل‌گیری هسته اولیه شهر در اوایل دوره پهلوی، به دست استاد محمد علی محمودی از معماران یزد، برای شخصی به نام آقای زعیم ابویی (یکی از کارمندانش دادگستری) در داخل بافت تاریخی شهر زاهدان ساخته شد.

آئین زیارت کلیسای تادئوس چندی است که در فهرست میراث معنوی  یونسکو قرار گرفته است. مجموعه رهبانی تادئوس قدیس که تحت عنوان کلیسای طاطاووس در فهرست آثار ملی ثبت شده است و با نام قره کلیسا نیز شناخته می شود، در استان آذربایجان غربی، در ۲۰ کیلومتری جنوب غربی شهر ماکو و در مجاورت روستایی به همین نام قرار گرفته است.

وقفنامۀ ربع رشیدی  نسخۀ سدۀ 13 میلادی در سال 2007 در فهرست برنامۀ حافظۀ جهانی یونسکو به ثبت رسید. حافظۀ جهانی یونسکو برنامه‌ای است که در سال 1992 از سوی کمیته مشورتی بین‌المللی پیشنهاد شد و مدیرکل یونسکو آن را تأیید کرد. هدف از این طرح حفظ میراث مستند و سهولت دسترسی به آنها و نیز ممانعت از داد و ستد غیرقانونی، تاراج، پراکندگی و نابودی این میراث ارزشمند است. مهم‌ترین معیارهای گزینش این آثار اهمیت جهانی و نیز ارزش برجسته در سطح بین‌المللی است.

شاهنامه ی بایسنقری یکی از آثار تاریخی ایران است که در سال 2007 میلادی در فهرست برنامه ی حافظه ی تاریخی یونسکو به ثبت رسیده است. حافظه ی جهانی یونسکو برنامه‌ای است که در سال 1992 از سوی کمیته مشورتی بین‌المللی پیشنهاد شد و مدیرکل یونسکو آن را تأیید کرد. هدف از این طرح حفظ میراث مستند و سهولت دسترسی به آنها و نیز ممانعت از داد و ستد غیرقانونی، تاراج، پراکندگی و نابودی این میراث ارزشمند است. مهم‌ترین معیارهای گزینش این آثار اهمیت جهانی و نیز ارزش برجسته در سطح بین‌المللی است.

تعزیه در لغت به معنای سوگواری و برپا داشتن یادبود برای عزیزان از دست رفته است. اما آنچه پس از شنیدن نام تعزیه در ذهن ایرانیان تداعی می­شود نمایشی مذهبی و آیینی است و افرادی که آشنا به فن نمایش هستند برای سوگواری­های ماه محرم و مصیبت­هایی که بر امام سوم شیعیان، حسین علیه­السلام ، خانواده و یارانش در راه کربلا و صحنۀ نبرد با لشکر یزید اتفاق افتاد به اجرای نمایش می­پردازند. در تعزیه چون اهمیت خواندن هنرمندانۀ اشعار بیش از روش اجرا و نمایش واقعه­هاست آن را در قیاس با روضه­خوانی "تعزیه­خوانی" نامیده­اند. تعزیه معمولاً با به اجرا درآمدن پیش­خوانی نمایش مجلس اصلی آغاز می­شود. کسی که تعزیه را برپا می­کند "بانی"، گردانندۀ آن را تعزیه گردان"، و بازیگران آن را تعزیه­خوان یا شبیه ­خوان می­ نامند.

در غرب شهر کاشان در منطقه­ای کوهستانی چند آبادی نزدیک به هم وجود دارد که به نام اردهال خوانده می­شود. مرکز این آبادی­ها مشهد­ اردهال است و مردم آن را "مشهد قالی" نیز می­خوانند. این مکان را از آن­رو مشهد می­ن امند که محل شهادت یکی از امامزادگان شیعه است. مراسم قالی­ شویان یکی از مراسم­ های آیینی با قدمتی نزدیک به یک هزارسال است که در فهرست میراث فرهنگی و معنوی یونسکو به ثبت رسیده است. این مراسم معروف به «جمعه قالی»، در واقع آیینِ نمایشِ نمادینِ واقعه­ی شهادت، تشییع و خاکسپاری امامزاده سلطان ‌علی است که هر ساله توسط اهالی فین کاشان و روستای خاوه­ی اردهال برگزار می ‌شود.

نوروز یکی از کهن ‌ترین جشن‌ های به جا مانده از دوران ایران باستان است که در نخستین روز از سال خورشیدی ایرانی با آغاز فصل بهار، در یکم فروردین ماه همه ‌ساله با شور و نشاط بسیار در مناطق گوناگون با آداب و رسوم خاص هر منطقه در سیزده روزِ متوالی برگزار می‌ گردد. جشن نوروز و ورود به سال نو به ‌طور مشترک میان کشورهای برگزار کننده ی آن نظیر ایران، جمهوری آذربایجان، هند، پاکستان، قرقیزستان و ترکیه در سال 2009 میلادی (1388 هجری شمسی) در فهرست میراث فرهنگی و معنوی یونسکو به ثبت رسیده است. در هفتم فروردین ۱۳۸۹ نیز نخستین دوره ی جشن جهانی نوروز در تهران برگزار شد و این شهر به عنوان «دبیرخانه ی نوروز» معرفی گردید. در برخی کشورها نوروز دارای تعطیلات رسمی است که در ایران چهار روز نخستِ فروردین، تعطیل رسمی بوده و برای برخی سازمان ‌ها تا سیزدهم فروردین این تعطیلات ادامه دارد.

دوتار "  Dotār" در نوع خود کهن ترین ساز زهی ایران، بلکه تمام خاورمیانه و آسیای مرکزی، به شمار می رود. تصویر این ساز در یرخی از حجاری های چندین هزار ساله موجود است و در کتبی که به زبان پهلوی تالیف شده نام این ساز به عنوان تنبور و یا تمبور آمده است.

ورزش زورخانه ­ای یا پهلوانی یک هنر رزمی است که بیان کننده ی باورهای اسلامی، عرفانی و باستانی ایران است. این ورزش سنتی توسط ده­ تا بیست مرد انجام می­شود و در دسته ی ورزش­ های نمایشی همانند ژیمناستیک قرار می­ گیرد. به محل اجرای این ورزش زورخانه می­گویند که فضایی است سر­پوشیده، برخی این بناها را شبیه به عبادتگاه­ های دوران باستان ایران می­دانند. از نگاه تاریخی تاسیس اولین زورخانه را به پهلوان نامدار ایرانی پوریای­ ولی در سال 772 هجری قمری نسبت می­دهند اگرچه که پیشینه ی این ورزش به دوران باستان می­ رسد.